25 Eylül 2010 Cumartesi

dsdsd

Ticari ana arı üretim girdileri

Ticari ana arı üretim girdileri
İşletme büyüklüğüne göre göz önünde bulundurulacak en önemli husular
1)teknik iş gücü
2)sermaye
3)pazarlama
1)teknik iş gücü
Ana arı üretiminde yetişmiş teknik elemanın olması şarttır.böyle bir elematemel arıcılık bilgileri varsa ana arı üretim tekniğini de4-5 ay gibi sürede öğrenebilmektedir.
Temel arıcılık bilgisi olan kişilerin az dört aylık bir periyotta ana arı eğitimimi verilmelidir.
Eğitilecek kişilerin pratik bilgileri yoksa 6 ay kadar bu eğitim sürebilir ki eğitim zamnida ana arı üretim zamanına denk geliyor.
Böyle eğitim süreci verilemiyecek kişiler kendi arılıklarında çok küçük bir ana arı istasyonu kurarak küçükten başlamalıdırlar öğrendikçe işi buyütmeye devam etmelidirler
2)sermaye (girdilerin finansmani)
Eğitilmiş iş gücüne bağlı olarak ana arı işletmesinin büyüklüğü belirlenir.eğitim görmüş zamanını ve parsini harcamiş bir kişinin ana arı üretiminden kar etmesi gerekir.bildiklerini yani öğrendiklerini fiile geçirebilmelidir.yılda 2000 ana arı üretebilir.
İşletmenin kuruluşu için gereksinimler
1.gereken koloni miktarı
işletme kuracak bir teknisyenin 2000 ana arı uretimi için 100 adet koloniye ihtiyacı vardır.
2.çiftleştirme kutusu gereksinimi
Bir sezonda 3 defa ana arı alındıgını var sayarsak 750 kutuya ihtiyacı vardır.
3.temel ihtiyaç
İşletmenin çadır ,şurup kek hazırlama kapları gibi ihtiyaçları vardir
4.temel işletme girdileri
Şeker ,kek yapmak için bal,temel petek,ana arı kafesi,koruyucu ilaçlar lazimdir
5.Nakil aracı gereksinimleri
Arıları taşimak için kiralanacak araba veya satın alınması gerek bir araba ya ihtiyaç vardır.ilk yıllarda bu işletmeye çok ağır geleceği için araba daha sonraki yıllarda alınabilir
6.finansman ihtiyacı
Yatırım giderleri
Koloni fiyatin 300 ytl den tutarsak
100 koloni 10 çerçeveli 30000ytl eder
100 adet kovan 60 ytl den 6000
750 çiftleştirme kutusu 20ytl den 15.000
Çadir veya baraka 500 ytl edersek
36500 sadece arı ve barınak ve bos kovan için harcamış oluruz
Yıllık işletme giderleri
Her koloni için 20kg şeker 2ytl den hsesaplarsak 4000 şeker
Ana arı için 1,5kg şeker
Her koloni için 1 2 kg temel petek
Nakliye giderleri
Beklenmeyen giderler
İşçi ucreti
Gibi girdiler vardir





İşletmenin yıllık gelirleri
2000 ana arı
İkinci ve daha sonraki yıllarda aynı kutu 3000 ana arıda üretilebilir. Ertesi senede elimizde arı olacaktı bos kovan olacaktı çiftleştirme kutusu olacaktı tek girdi şeker kek için bal ve temel petek olacaktir.temel petek de geri donusum olacaği için mumu çektirip tekrar temel petek haline getirilir.
Pazarlama
Halen ana arı pazarlamasında sorun bulunmaktadır.üretimde en önemli olan kaliteli ana üretip satabilmektir.
Üretilen ana arılar bilinen bir ırktan üretilmemişse
Ana arılar larva ve çiftleştirme döneminde arı sütüyle iyi beslenememişse…
Ana arılar yeterli işçi arıyla çiftleşememişse
Bunlar ana arı değil işçi arı benzeri dişi denir.koloniye verildikten sonra kısa zamanda ölürlerve kolonilerin de ölümüne deden olurlar.
Çiftleşmemiş ana arılarların satıldığı gibi yaşlı ana arılarda satilmaktadir.böyle durumla ihbar edilen arıcılar sıkıntıya düşmüştür.
Damızlıkların Seçimi ve Hazırlanması
Yabancı ırk
Güney bölgelerde İtalyan arısı soğuk bölgelerde karniyol ve Kafkas ana arısı kullanılır.
Suni tohumlanmış damızlığın elde edilmesi
Saf ırkın özelliklerini tam taşiyan ana arı sunu tohumlamayla elde edilebilir.
Sertifikalı damızlık saf ırk analar
Kafkas veya batı Karadeniz arısınını selekte edilmiş ana arılaraynı ırkın bilinen erkek arılarıyla sunu tohumlama yapılmiş markalı ,ana ve baba kolonileri belli ana arılardır.
Test edilmiş ana arılar
Döllenen ana arılar yumurtalarını kapatan kadar yani kızlarının doğana kadar beklenilir kızları test edildikten sonra damızlık ana arı olarak satılır..
Araç ve gereçlerin temini
Barınma mekanı
Ana arı üretim yerinin oldugu yerde çalişabilecek bir barınak olmalıdır
Üretim için bir mekan yatmak için bir mekan
Larva transferi ana arı yüksüğü şurup kek ve diğer işlemler için kalacak bir mekan gerekmektedir
Her iki mekanda yağmurdan ve güneştn korunaklı olmalıdır.
Yemek yapma yeri ve yatacak yer de olmalıdır
Üretim kolonilerinin temini
En önemli husus budur eğer kovani olan yani balla uraşan biri için kolaydır bala bırakacağı kovanlarla ana arı üretebilir.en azından kurulu bir düzeni vardır
Ana arı üretimi gelişmiş standart kolonilerle yapılır.koloniler 10 çerçeve dolu olmalıdır.derme çatma koloniler olmamalıdır.hastalıklı olmamalıdır.her çerçeve veya katlar diğer kovanlara uymalıdır.damızlık koloni en güzeli son bahar temin edilmelidir. Her kovanda en az 15kg bal olmalıdır.koloniler çok iyi bakılıp ilk bahara sokulmalıdır.

sürekli üretim düzeni

Sürekli Üretim Organizasyonu
Yukarda basitçe anlatılan iş düzeninin bir ana arı üretim işletmesinde sürekli üretim için planlanması:
Planlamanın ana unsuru günde ne kadar ana arı üreteceğimizdir. Uzun yıllar çalışan ana arı üretim işletmelerindeki tecrübeler göstermiştir ki normal mevsimlerde günde 20 adet çiftleşmiş ana üretebilmek için aşağıdaki düzeni kurmak gerekir.
4 adet damızlık koloni 4 yedek
3 adet başlatma kolonisi 3 yedek
6 adet besleyici koloni 6 yedek
10 adet takviye kolonisi
70 - 80 adet çiftleştirme kutularına çekirdek koloni yapma kolonisi
90 - 100 adet toplam koloni ( ortalama 10 çerçeve )
900 - 1000 adet çiftleştirme kutusu veya bunun yarısı kadar iki bölmeli kutu
20 - 40 adet erkek arı kolonisi.
Bir ana arının satışa kadar çiftleştirme kutusunu en az bir ay süreli işgal etmesi ve satıştaki gecikmeler hesaba katıldığında, dört ay sürecek üretim sezonu boyunca bir çiftleştirme kutusundan ortalama üç adet çiftleşmiş ana alınabilmektedir.

DAMIZLIK ANA ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ

DAMIZLIK ANA ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ

UYGULAMA ESASLARI TALİMATNAMESİ
1. AMAÇ
Ana arı yetiştiricilerinin larva kaynağı olarak kullanacakları ana hattı damızlık ana arılarını yetiştiren özel ve/veya tüzel işletmelerin çalışma ilkelerini düzenlemektir.
2. KAPSAM
Bu talimatname özel ve tüzel kuruluşların damızlık ana arı yetiştirme faaliyetlerini düzenleme ve denetleme ile ilgili uygulama esaslarını kapsar.
3. KISALTMA VE TANIMLAR
a. Kısaltmalar
Bu talimatnamede adı geçen;
Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı,
Tügem: Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü
Müessese: Arıcılık Araştırma Enstitüsü, bünyesinde arıcılık birimi bulunan araştırma enstitüleri ve arıcılık üretme istasyonları,
Yönetmelik: Arıcılık yönetmeliği,
İşletme: Damızlık ana arı üretim işletmesidir.
b. Tanımlar
Arılık: Bal arısı kolonilerinin yerleştirildiği alandır.
Koloni: Yumurtlayan ve sağlıklı bir ana arı, mevsime bağlı olarak 5 bin ile 60 bin arasında değişen sayıda işçi arılar ve üreme mevsiminde bin-iki bin civarında erkek arılardan oluşan arı ailesidir.
Irk: Bir tür içinde bazı ortak dış etkiler ve genler aracılığı ile çeşitli özellikler bakımından birbirlerine daha çok benzeyen ve aynı tür içindeki diğer topluluklardan ayrılabilen birimdir.
Coğrafi ırk: İnsan müdahalesi olmaksızın yaşadıkları coğrafyanın ekolojik koşulları altında tamamen doğal seleksiyonla gelişmiş bal arısı topluluklarıdır.
Ekotip: Bir coğrafi ırk içinde özel ekolojilerde farklılaşmış bal arısı topluluklarıdır.
Melez: Farklı ırk ya da hatların çiftleştirilmesinden elde edilen döl/döllerdir.
Kullanma melezi (hibrit): Farklı ırkların ya da aynı ırk içindeki saf hatların çiftleştirilmeleri ile elde edilen ve üzerinde durulan özellikler bakımından saf ebeveynlerinden daha üstün olan birey/bireylerdir.
Doğal çiftleşme: Cinsel olgunluğa ulaşmış genç ana arının doğal koşullar altında açıkta serbest çiftleşmesidir.
Damızlık koloni: Üzerinde durulan özellikleri taşıyan ve bunları döllerine aktarma şansı tanınan kolonidir.
İzole bölge: Saf yetiştirme ve melezleme çalışmalarında ana arıların doğal çiftleşmelerini denetim altına almak için yetiştiriciliği yapılan coğrafi ırk/ırklar ya da hatların ana ve baba hattı kolonileri dışında kolonilerin girişine izin verilmeyen, genellikle adalar ve dağların derin vadilerinde en az 15 km yarı çaplı kapalı alandır.
Homojenize edilmiş semen :Damızlık sürüyü temsil eden erkek arılardan toplanan semenin steril koşullarda karıştırılması işlemidir.
Suni Tohumlama (Aletli tohumlama): Erkek arılardan toplanan semenin cinsel olgunluğa ulaşmış ana arının üreme kanallarına tohumlama aleti ile aktarımıdır.
Suni Tohumlama Sertifikası (Aletli Tohumlama Sertifikası) : Aletli tohumlama eğitimi alanlara verilen belgedir.
Damızlık Ana Arı Yetiştirici Sertifikası: Damızlık ana arı yetiştiriciliği eğitimi alanlara verilen belgedir.
Damızlık Ana Arı Üretim İzni: Damızlık ana arı üretimi yapacak işletmelere verilen belgedir.
4. DAMIZLIK İŞLETMELERİN KURULUŞ VE ÇALIŞMA ESASLARI
Yeni kurulacak bir damızlık işletme, aynı coğrafyada sabit arılıklardan kitin rengi, üreme, sakinlik, bal verimi gibi özelliklere göre en az 200 koloni seçerek ıslah çalışmalarını yürüteceği temel sürüyü oluşturur. Temel sürü kolonileri numaralandırılır ve her koloni için bir koloni kartı (Ek 1) hazırlanır. Yıl boyu kayıtlar düzenli olarak tutulur. Üretim sezonunun ortasında mevcut bal miktarı ve üzerinde durulan özelliklere göre en iyi 50 koloni seçilir. Seçilen her bir damızlık koloniden eşit sayıda larva aşılanarak yetiştirilen ana arılar izole bölgede damızlık kolonilerin erkek arıları ile çiftleştirilir. Aletli tohumlama yapılıyor ise yetiştirilen ana arılar damızlık kolonilerden (50 koloni) toplanan homojenize edilmiş semen ile tohumlanırlar. Doğal çiftleşmiş ya da yapay tohumlanmış ve yumurtlayan 200 ana arı ile temel sürü kolonilerinin ana arıları değiştirilerek selekte edilen her koloninin eşit sayıda ana arı ile 1. generasyon sürü içinde temsil edilmeleri sağlanır.
Her generasyon yetiştirilen her bir ana arının ana hattını izlemek amacı ile larvaların hangi kolonilere ait olduğu kayıt edilir.
İkinci ve üçüncü yıl ıslah çalışmaları aynı yöntem izlenerek sürdürülür. En az üçüncü generasyonun elde edilmesinden sonra damızlık ana arı satışına başlanabilir. Damızlık işletme farklı ırk yada hatlarda bulundurmak sureti ile melezleme çalışmaları yapabilir.
5. DAMIZLIK ANA ARI YETİŞTİRİCİLERİNİN EĞİTİMİ
Damızlık ana arı yetiştiriciliği eğitimi almak isteyen kişiler TÜGEM’e dilekçe ile başvururlar. Bakanlık katılımcı sayısı, kurs programı ve kurs yerini belirler. Bakanlık Damızlık Ana arı yetiştiriciliği için müesseselerinden, üniversitelerden ve arıcılık alanında faaliyet gösteren özel ve tüzel kuruluşlardan yararlanır.
Eğitime katılacak kişilere eğitim programı (yer ve tarih) ve eğitimin düzenleneceği kurum yada kuruluş yazılı olarak bildirilir. Bakanlık eğitim programı sonucunda başarılı olanlara “Damızlık ana Arı Yetiştirici Sertifikası” verir.
6. ALETLİ TOHUMLAMA (SUNİ TOHUMLAMA) EĞİTİMİNİN VERİLMESİ
Damızlık ana arı yetiştiriciliği yapacak işletmelerin izole bölgeleri bulunmuyor ise aletli tohumlama yapacaklardır. Bu işlem için yetişmiş elemanları yok ise Tarım ve Köyişleri Bakanlığı–TÜGEM’e yazılı olarak kurs almak için başvururlar.
Aletli tohumlama kursuna Arıcılık Yüksek okulu mezunları, Ziraat Mühendisleri, Ziraat teknisyenleri, Veteriner hekimler,Veteriner sağlık teknisyenleri katılabilirler.
Bakanlık kurs alacak kişilere kurs yeri ve tarihini yazılı olarak bildirir. Kursa katılan kişilere bakanlık “Aletli Tohumlama Sertifikası” verir.
7. BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME
Damızlık ana arı üretimi ve pazarlaması yapacak kişi ve kuruluşlar bakanlıktan üretim izni almak zorundadırlar. Damızlık ana arı üretim izni almak isteyen özel ve tüzel kuruluşlar TÜGEM’e dilekçe ile başvururlar. Başvuru sırasında damızlıkçı işletmenin mesul müdürlüğünü yapacak olan zooteknist-Ziraat Mühendisinin diploma fotokopisini ve “Damızlık Ana Arı Yetiştirici Sertifikası” nı beyan ederler.
Denetlemeler, denetlemenin yapılacağı işletmeye en yakın Ziraat Fakültesinden konu ile ilgili bir öğretim üyesi ve iki bakanlık teknik elemanından oluşan bir komisyon tarafından yapılır. Komisyonun denetleme ve değerlendirmeleri sonucuna göre; damızlık ana arı yetiştiriciliği için gerekli niteliklere ve altyapıya sahip özel veya tüzel kişilere ait işletmelere “Damızlık Ana Arı Üretim İzni” verilir.
8. DAMIZLIK ANA ARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ARANAN ŞARTLAR:
- Damızlıkçı işletme çalışacağı her bir ırk/hat için 200 koloniden oluşan bir sürü bulundurur.
- Aletli Tohumlama yapmıyor ise Damızlıkçı işletme izole bölgede çalışmak zorundadır.
- Damızlık işletmedeki ıslah çalışmalarını yürütecek kişinin ziraat mühendisi (zooteknist) olması zorunludur.
- Damızlıkçı işletme soy kütüğü kayıtlarını tutmak zorundadır.
- Aletli tohumlama tekniğini kullanacak işletmeler aletli tohumlama sertifikası olan eleman çalıştırmak zorundadır.
- Damızlık işletme ıslah programı kapsamına aldığı materyal dışında hiçbir yabancı materyal bulunduramaz.
- Damızlıkçı işletmenin bulunduğu yerler arı hastalık ve zararlılarından ari bölgeler olmalıdır.
9-DAMIZLIKÇI İŞLETMELERİN DENETİMİ:
- Damızlıkçı işletmelerin denetimi üniversite öğretim üyesi ve iki bakanlık teknik elemanınca yılda en az 1 kez yapılır.
- Her damızlık işletme üretim dönemi sonunda satılan damızlık ana arıların performanslarına ilişkin bilgileri bakanlığa yazılı olarak bildirir.
- Denetlemelerde damızlık ana arı yetiştiriciliğinde aranan şartlara bakılır.
- Denetlemede eksiği veya kusuru görülen işletmenin ikaz edilmesine rağmen düzelme görülmemesi durumunda “Damızlık Ana Arı Üretim İzni” bakanlıkça iptal edilir.

ÇİFTLEŞTİRME KUTULARININ BAKIM VE BESLENMESİ

ÇİFTLEŞTİRME KUTULARININ BAKIM VE BESLENMESİ

Çiftleştirme alanına yerleştirilmiş çiftleştirme kutulanndaki çekirdek kolonilerin sürekli bakım ve beslenmelerine gerek vardır.
Bu koloniler çok küçük ve çoğu kez ana kolonilerden aynlmış işçi arılar olduğu için operasyon sırasında da çok önemli sarsıntılar ve stresler geçirdiklerinden bunlann çok özel ve itinalı bakıma ihtiyaçları vardır.
Çekirdek koloniler teşkil edilmeden önce kutulann kek bölmeleri kekle doldurulur. İlk çekirdek koloni teşkil edilirken şurup vermekten mümkün olduğunca kaçınmak gerekir. Bunun nedeni kutu karanlık yerlere taşınırken veya çiftleşme alanına götürülürken şurubun dökülmesi ve çekirdek koloninin ölümüne neden olmasıdır. Kutular genelde kekle beslenirler. Anlar şurubu keke göre daha kolay aldıklarından çekirdek kolonileri şurupla beslemekte faydalıdır. Ancak şurup verildiğinde kutular mutlaka yerinde durmalı, kaldınlmamalı ve yer değiştirilmemelidir. Bu hareketlerin yapılması anında şurubun kutunun an bölmesine veya dışanya akma ihtimali oldukça fazladır. Şurup verilen kutularda anlann şurup içine düşüp ölmemeleri için şurupluk içine anların üzerinde durabildiği cisimler konulmalıdır. Onar günlük periyotlorda kutulann kek ve şurup ihtiyaçlanna bakılmalı, eksilenleri ilave edilmelidir. Şurupların uzun süre şuruplukta beklemesi halinde ekşimiş olmalan söz konusu olduğundan bu ekşi şuruplar dökülmelidir. Ekşi şurup, üzerine konacak taze şurubun da hemen ekşimesine neden olacağından çekirdek koloni bu ekşi şuruptan yararlanamayacaktır.
Kullanılan keklerin de polenli veya polen ikameli kekler olmasına itina edilmelidir. Bu küçük kolonilerin çevrede polen olsa bile polen getirip yararlanma şanslan fevkalade zayıftır.
Çiftleştinne alanında mutlaka her sabah ve akşam dikkatlice gezerek kapaklan iyi kapanmamış, yerlerinden oynamış, kapaklan açılmış, devrilmiş, önleri otla kapanmış kutular düzeltilmelidir.

Rusya'da yapılan bir araştırma :
Büyük çaplı işletmelerde değişik yöntemlerle çekirdek kolonilere ana an yüksüğü ve ana arı verme
Ana arı üretimi yapılan arılıklarda en önemli konulardan birisi, çekirdek (çiftleştirme) kolonilerin işletme şekli ve düzenlenmesinin bilimsel temele dayalı, verimli bir metoda göre yapılmasıdır. Bunun için Arıcılık Araştırma Enstitüsünde görevli teknik elemanlar; 1971 - 1975 yıllan arasında Kafkas anlannın yetiştirildiği Krasnopoliansk'taki ana an işletmesinde araştırma ve denemeler yapmışlardır.
Bütün denemelerde eski Rusya standardı olan 435 x 300 mm.'lik kuluçkalık yavru çerçevelerinin 1/4 boyutundaki çekirdek koloni çerçeveleri kullanıldı. Bu şekilde dört küçük çerçeve, standart bir yavru çerçevesi içine yerleştirilebilir. Eğer ihtiyaç olursa, normal olarak güçlü koloniler bu çerçeveyi yavru veya bal ile doldurabilir. Denemelerde her çekirdek koloniye 2 adet 1/4 normal çerçeve ebadında petekli çerçeve ile 100 gr. genç an konulmuştur.
l'li, 2'li, 4'lü ve 81i çekirdek kolonilerin bir arada bulunduğu çiftleştirme kutusu gruplarında çiftleşme randımanları saptanmıştır. Her yıl grupların % 20 si test edilmiş ve sonuçlar kaydedilmiştir. Buna göre;
En çok çekirdek koloninin bulunduğu çiftleştirme kutu gruplannda koloni başına en düşük çiftleşme randımanı ortalaması elde edilmiştir.
Örneğin; 8'li çekirdek (çiftleştirme) koloni bulunan kutu grubunda erken ilkbaharda çekirdek kolonilerin kondüsyonlan çiftleşmemiş ana anların adapyasyonuna en az uygun olanlardı ve bu grupta çiftleşme uçuşunda en çok ana kaybı oldu. En iyi sonuç iki çekirdek kolonili kutu gruplarından alındı. Dört çekirdek kolonili kutu gruplan da ekonomik ve verimli idi. Bunlann iyi izole edilmiş olanları daha verimli bulundu.
Ana an üretim işletmelerinde ilkbaharda çekirdek kolonilerin düzenlenmesinde gerekli dikkat ve özen gösterilmelidir. Erken ilkbaharda elde edilen ana anlar çok kıymetlidir. Zira bunlar mümkün olan en kısa zamanda binlerce çekirdek koloninin üretilmesi ve düzenlenmesi için kullanılacak temel materyaldir. Hali hazırda çekirdek kolonilerin düzenlenmesine ait metodlan içeren özel bir literatür bulmak hayli zordur.
Ana an üretim işletmelerinde halen geçerli iki önemli yöntem uygulanmaktadır. Bunlar:
Bir çiftleştirme kutusundaki çekirdek kolonide; kapalı yavrum küçük bir çerçeve ile bir ballı ve polenli çerçeve veya yoksa boş bir çerçeve ve 100 gr. genç işçi arı bulunur. Arılann yeni yerlerine alışmaları ile yavrunun korunması başlar.
Çekirdek koloniler yapmak için çiftleştirme kutulanna sadece genç anlar konulur ve kutuya iki boş petekli çerçeve yerleştirilir.
Birinci metotta arıların yeni çekirdek koloni düzenine alışması daha kolaydır. Ancak erken ilkbaharda çok sayıda yavrulu peteklerin elde edilmesi, çekirdek kolonilere kapalı yavru gözlerinin takılması ve ana arının yumurta bırakması için normal koloni düzenine geçmesini sağlamak yoğun iş gücünü gerektirmektedir. Bu mevsimde uygun olmayan hava koşulları, ana arının birkaç gün yeni peteklere yumurta bırakmasını önleyecektir. Bu durum çekirdek kolonilere verilen küçük peteklerin düzenlenmesini geciktirecektir.
İkinci metot daha az iş gücü gerektirmektedir. Fakat arıların çekirdek koloni çerçevelerindeki yanlış yığılmaları yüzünden tam bir adaptasyon temin edilemez. Bununla birlikte biz son metodun önemli avantajlarını göz önüne alarak, arıların yavrusuz çekirdek koloniye adaptasyon yöntemini geliştirmeye çalıştık.
Çekirdek kolonilerin oluşumu sırasında ilk denemelerde iki önemli problem ortaya çıktı:
Anlar, anasız olduklarında ve çekirdek koloniye verilen çiftleşmemiş ana anyı kabul etmeye mecbur kaldıklarını anlayabilmelidir. Aksi halde ana arı kaybı kaçınılmaz olacaktır.
Anlar, yeni çiftleşme kutularında derhal değişik aktivitelerde çalışmaya istekli olmalıdır. Eğer bunların durgun olarak bir küme halinde yeni küçük peteklerin üzerinde durmalarına neden olan koşullar varsa bunlar ortadan kaldınlmalıdır.
Birinci problem, bu durumdaki anları ana ansız bırakmak sureti ile genç anları tarlacı anlardan ayırarak kolayca çözülebilir. Bunun için kuvvetli bir koloninin ana arısı petekle birlikte yeni bir anasız kovana verilir. Bu kovan ilk kuvvetli koloninin kovanının yerine yerleştirilir.
Daha soma anasız kalan koloninin yavrulu çerçeveleri ilk anasız kovana yerleştirilir. Yaklaşık 4 saat içinde uçabilen bütün arılar anasız koloniyi terk ederek önceki yerlerindeki koloniye gelirler.
Geride sadece yavrulu petek ve uçamayan genç anlar kalacaktır. Genç anlar
petekler üzerinden küçük çiftleştirme kutularına silkelenir ve yeni çiftleştirme
kolonisi populasyonu olarak kullanılır. Yavrulu petekler ise yeni kovanlara
yerleştirilir. '
Çiftleştirme kutuları daha önceden arılıktan belirli bir uzaklığa konulmalıdır. İki çerçeveli küçük petekler kutudaki bölmelerine takılır ve kutu uçuş deliği kapatılır. Arılar yaklaşık 100 gr. arı alan bir kepçe ile kutulara dökülür. Eğer gerek görülürse küçük kumlardaki arılara su püskürtülür. Her bir çekirdek koloniye çiftleşmemiş ana arı verilir. Bu metotla kutuya alman çekirdek koloni ana anyı mutlaka kabul eder.
Mayıs ayı ortalarında normal kolonilerden 1 - 2 kg. arı alınabilir. Bunlardan 10 -20 adet çekirdek koloni yapılabilir.
Ayrıca 100 gr. anya sahip küçük kolonilerin yakınındaki kuvvetli kolonilere veya kendilerinin yetiştirildiği asıl koloniye katılmaya meyilli olmamalan gerekir. Aksi
halde bu durum çekirdek koloniyi zayıflatacağı için verimli çalışma mümkün olmayacaktır.
Yukarıda da belirtildiği gibi ikinci problem, yeni kutulara alışma zorluğu gösteren ve aktivitelerini kaybeden anlann durumudur. Bunlara canlılık kazandırmak için her koloniye 0.4 İt., 1: İlik şeker şurubu verilmelidir. Şurup verilerek uyanlan anlar, şurubu petek gözlerine taşıyacak ancak daha önce de petek gözlerinin onanmı ve temizlenmesi için çalışma başlatılacaktır.
Bu denemeler ile, anlann çiftleştirme kutulanndaki peteklere uyum sağlamalan, petek gözlerinin temizlenmesi ve besinin depolanması için iki gün süre ile kapalı tutulmasımn gerekli olduğu saptanmıştır. İkinci günün sonunda anlann uçmasına izin verilmeli, güneş batmadan önce uçuş deliği açılmalıdır.
Çekirdek kolonilerin düzenlenmesine ait bu metot, 1500 çiftleştirme kutusunda 2 yıl boyunca uygulandı ve % 93 oramnda başanlı sonuç alındı.

ANA ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ

ANA ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ

Arı yetiştiriciliğinde verim alabilmek için; kullanılacak damızlığın bölgeye adapte olabilen ve genetik potansiyeli bilinen ırk olması temel kuraldır.

Ülkemizde Doğu Anadolu, Karadeniz, İç Anadolu ve Ege-Akdeniz bölgelerimizin iklimleri birbirlerinden fevkalade farklılık arz etmektedir. Özellikle bu dört bölgemizin her birisinde yüzlerce yıldır yaşamakta olan arı kolonileri kendilerini bu bölgelerin iklim ve florasına öylesine adapte etmişlerdir ki; her bölgede, o bölgenin iklim ve florasından kaynaklanan ırklar oluşmuş ve bu ırklar fizyolojik olarak değişik davranışlara sahip olmuşlardır.

Flora ile olan ilişki sadece fizyolojik davranışlarda kalmamış, arıların morfolojisini de etkilemiştir ve Kafkas arısının hortumu üçgül çiçeklerinin derinde olan deniz arıları orman gülündeki kumarın maddesine dayanıklı hale gelmiş, İç Anadolu Arısı Mayıs- Haziran ayı çiçekleri nektar akımından hızla faydalanmaya adapte olmuş, Muğla arısı ise Eylül-Ekim aylarında çam balı diye bilinen basra salgısına adapte olduğundan bu mevsime endekslenerek hızla çoğalmaktadır.

Son 30-40 yıldır gezginci arılarımız daha çok bal almak düşüncesi ile kolonilerini, çiçeğin olduğu ülkenin her yerinde gezdirmektedirler. Her bölgenin eko tipi olan yerli arılar, gezginci arıcıların arıları ile oğul mevsiminde melezleşerek yıllar yılı yörelerine adapte olarak doğal seleksiyon sonucu verimli hale gelen eko tipler gezginci arılar ile melezleşmişlerdir. Ana arıların, 3-8 km. çevrede uçuş sırasında çiftleşmesi doğal davranış olup; melezleşme kaçınılmaz bir sonuç olmuştur. Yıllardır devam eden kontrolsüz melezleşme sonucunda da verimsizlik ve dejenerasyon görülmüştür. Sonuçta çevre şartlarına dayanıklı eko tipler, gezginci arıcılık dolayısıyla orijinalliklerini koruyamamışlar, olumsuz karakterler ileri melez generasyonlarıda dominant karakter olabilmiştir. Sonuç olarak arıcılarımızın yaygın şikayetleri Orta ve Doğu Anadolu'da yazın nektar akımı döneminde çok hızlı yavru yapan ama bal stokla mayan, sonbahara çok yavrulu bol stoksuz giren, kış şartlarına dayanıksız ve ölen arı mevcudu oluşmuştur.

Ülkemizde, arıcılığın kurtuluşu gezginci arıcılık ile birlikte DAMIZLIK ANA ARI ÜRETİMİ VE DAMIZLIK ANA ARI KULLANIMIDIR.

SAF IRK, EKO TİP, HİBRİT, KULLANMA MELEZİ NEDİR?

Saf Irk :

Saf ırk olarak vasıflandırılan arılar; hem dünya üzerindeki orijinal olarak bulundukları bölge itibarı ile hem de fizyolojik ve morfolojik özellikleri nedeni ile diğer ırklardan ayrılırlar. Saf ırklar tür içerisindeki bireylerden oluşan birimlerdir. Ortak vücut özelliklerine sahiptirler. Bal arısı ırkları doğal seleksi yon sonucu oluşmuşlardır. Tek örnektirler. Her ırk doğal çevresine uyum sağlamıştır. Eski Sovyetler Birliği Tarım Bakanlığı´nın tüzüğüne göre "Bir ırkın kabul edilebilmesi için, aynı menşeli ve dış görünümleri aynı olan arıların oluşturduğu, en az 20.000 arı kolonisinin benzer biyolojik ve üretim karakterlerini taşıması gerekir. Bunların dört kuşak boyunca başka ırklarla kan bağı bulunmamalıdır." denilmektedir.

Apis Mellifera Caucasica bir ırktır. Bu ırkın orijinal olarak bulunduğu bölge Kafkasya Dağlarıdır ve bu ırkın kendisine özel ve diğer ırklardan farklı olduğunu belirten fizyolojik ve morfolojik özellikleri bulunmaktadır. Apis Mellifera Carnica ve Apis Mellifera Ligustica da ayrı ırklardır ve özellikleri itibarı ile diğer ırklardan ayrılırlar. Saf ırk arılar birbirleri ile çiftleştiklerinde yavrular, sürekli her kuşakta ana ve babanın yani ırkın karakterini gösterirler. İleri kuşaklarda hiç bir değişiklik göstermezler. Saf yetiştirme ile özel bir ırkın ya da bir soyun içinde yakın ilişkili çiftleştirmeler yaptırarak, istenilen karakterler yoğunlaştırılabilir ve sabitleştirilebilir. Aynı zamanda istenmeyen özellikler de adım adım elemine edilir. Mevcut özellikleri şiddetle sınırlandırılmaktadır. Bu amaçla başka ırkların bulunmadığı tecritli bölgelerde yetiştirilirler ve kontrollü olarak kendi içinde çiftleştirilerek muhafaza edilirler. Böylece saf yetiştirilmiş ırklar başarılı melezleşeler için sağlam bir temel sağlar. BAL ARISI IRK BAKIMINDAN YA SAFTIR YA DA MELEZDİR. Saf yetiştirme tüm ıslah çalışmalarının temelini teşkil eder.

Eko tip :

Eko tip dediğimiz arıları 'bir ırk bölgesinin içinde daha küçük lokal alanlarda bulunan saf ırkın bir alt grubu olan ve kendi içinde çok yakın özellikleri olan arılardır' diyerek tarif etmek mümkündür. Apis Mellifera Carnica ırkı bilindiği gibi orijinali Avusturya Alplerinde bulunan bir ırktır. Bu ırk Avusturya, Almanya, Eski Yugoslavya ve daha birçok ülkede yaygındır. İşte Karniol ırkına ait olan, Aşağı Avusturya bölgesindeki arılara SKLENAR EKO TİPİ, Slovakya'daki arılar da BUKOVSEK EKO TİPİ dır.

Hibrid

İki ayrı ırkın veya iki ayrı saf hattın veya ayrı bir ırkla değişik ırktan bir saf hattın, birbirleri ile melezleşmesi sonucu meydana gelen melezlere HİBRİD denir. Hibridler genelde kontrollü yapılırlar ve bunlara kontrollü hibridler adı verilir. En verimli koloniler hibrid kolonilerdir. Bu şekilde yapılan iyileştirme çalışması, ekonomik açıdan önemli karakterlerin birleştirilme imkanlarına dikkat edilerek hatasız yapılırsa ilk kuşak melez kolonilerin verimliliği ıslah materyali olarak kullanılan ebeveyn ırklara göre en az % 20 - 25 daha üstün olmaktadır. Ancak hibridlerde bu üstün verim yalnız ilk kuşaklarda alınabilmektedir. İleri kuşaklarda bu verim hızla düşer. Dünyada bilinen önemli hibridler vardır. Hibrid üreticiliği arıcılığın en teknik ve en ileri aşamasıdır. Çok külfetli ve ileri bir tekniğin uygulanmasını gerektirmesine karşın hibrid ana arıların kolonilerinden sağlanan yüksek verim bu külfete katlanmaya değer bulunmaktadır.

Hibrid üretmenin temel kuralları

Kural : Önemli hibridlerin ebeveynleri olan saf ırk ve saf hatlar elde tutulmalıdır.

Kural : Tanınan hibrid ana arıların üretilebilmesi için tanınan hibridin ebeveynlerinin hangi ırk, eko tip veya saf hat olduğunun bilinmesi gerekir.

Kural : Tanınan hibridlerin ebeveynlerinin ana arıları ve erkek kolonileri saf olarak üretilmelidir.

Kural : Tecritli çiftleşme bölgelerinde hibridin saf ebeveynleri bulundurulmalı ve çiftleşmeleri sağlanmalıdır.

Dünyaca tanınan önemli hibridler

Sterline : 1949´da ABD´de üretilmiştir. İtalyan arısının dört hat hibrididir.

Midnite : 1957´de ABD´de üretilmiştir. Kafkas soyunun dört hat hibrididir. Saf hat ebeveynlere göre % 130 - 200 daha verimlidir.

Buckfast : Br. Adam´ın İngiltere´de geliştirdiği bir hibriddir. Buckfast ana X Anadolu baba hırçın ve hareketli, Anadolu ana X Buckfast baba sakin ve uysaldır. Buckfast hibridi ebeveynlere göre % 128 - 151 daha verimli bulunmuştur.

Hibrid yetiştiriciliğinde ilk olarak yöreye uygun ve iyi kombinasyon verecek ırklar ya da hatlar seçilir. Her zaman istenilen sonucun alınabilmesi için, seçilen ebeveyn hatlar seleksi yon yoluyla, mümkün olduğunca ortak özelliklere kavuşturularak saflaştırılır, istenilen karakterler elde edilir ve sabitleştirilir. Bu saf hatların elde edilebilmesi için yapay dölleme gereklidir.

Kullanma Melezleri :

Saf bir ırkın bakire ana arısının; yaşanılan coğrafi bölgede bulunan lokal kolonilerin erkek arıları ile çiftleşmesi ile elde edilen çiftleşmiş ana arılara kullanma melezi ana arılar denmektedir.

Burada bir nevi hibrid yetiştiriciliği yapılmakla beraber erkek kolonilerin ırk özellikleri bilinmediğinden ve bilinse bile tecritli çiftleştirme bölgesinde kontrollü çiftleştirme yapılmadığından bu ana arılara hibrid demek mümkün olmamakta, verimleri konusunda kesin bir ifade kullanılamamaktadır.

Tecritli çiftleştirme alanları tesis edemiyorsanız bu tür üretim kaçınılmaz olmaktadır.

Türkiye´de 1978 yılından bu yana yapılan ana arı yetiştiriciliği bu temele dayalı olarak yapılmaktadır. Ana hattı Kafkas olan kullanma melezi ana arılar yetiştirilmektedir.

Ana arılar Kafkas ırkından yetiştirilmekte, bu ana arıların çiftleşmeleri için normal yani değişik ırk ve melez kolonilerin bulunduğu yerlerde çiftleşmeleri sağlandığından erkek koloniler hakkında hiç bir şey söylemek mümkün olmamaktadır.

SAĞLIKLI ÇERÇEVE

TÜRKİYE'DE HANGİ BÖLGELER İÇİN HANGİ IRK, EKO TİP VE MELEZLER ÜRETİLEBİLİR?

Başarılı bir bal üretim arıcılığı için arıcı aşağıdaki temel kuralları göz önünde bulundurmak zorundadır.

Birinci kural

Bal üretim arıcılığı yapacak veya yapmakta olan arıcı çalışacağı bölgede veya gezgincilik yapacağı bölgelerde başarılı ve verimli olan ırk, eko tip veya melez ana arılarla çalışmak zorundadır.

İkinci kural

Bu ırk, eko tip veya melez ana arılar gerek genetik özellikleri, gerekse yetiştirme kalitesi yönünden güvenilir olmalıdır. Bunun doğruluğu kontrol edilmelidir.

Üçüncü kural

Yukarıdaki şartlara göre belirlenen ana arılar güvenilir yerlerden temin edilemiyorsa; kimliği ve kalitesi bilinmeyen sıradan ana arılar kesinlikle kullanılmamalıdır. Zira istenen genetik özelliklerde ve kalitede olmayan ana arılar adaptasyon ve kalite problemlerinden dolayı verilen kolonilerin de ölümüne sebep olmaktadırlar.

Dördüncü kural

Bal üretim işletmeleri güvenilir ana arı bulamamaları halinde ihtiyaçları olan ana arıları kendileri üretmelidirler.

Üretilecek ana arıları kullanacak olan bal üretici işletmeler olduğuna göre konuya bu işletmeler açısından bakıldığında yukarıdaki durum ortaya çıkmaktadır. Kurulacak ana arı üretim işletmeleri bu ihtiyacı karşılayacak düzeyde olmalı. İşletmeler genetik materyal ve üretim kalitesi yönünden kendilerini eksiksiz programlamalıdır.

SAĞLIKLI PETEKTE KAPALI YAVRU GÖZLERİ İŞLETMEDE ANA ARI ÜRETİMİ

BAL ÜRETİM İŞLETMELERİNİN İÇİNDE ANA ARI ÜRETİMİ

Ana arı üretimini iki ayrı sistemde yapabiliriz. Bunlardan bir tanesi kendi arılığımızın ve komşu arılıkların ihtiyacı ana arıyı karşılayacak miktarda ana arı üretimi, bu üretim bal üretim işletmeleri içinde yapılabilen üretimdir. İkinci tür işletme ise bal üretimini hiç düşünmeden müstakil bir ana arı üretim işletmesi kurulmasıdır.

Bal üretim işletmeleri içinde yapacağımız üretimde, bildiğimiz bal üretim düzenimizi değiştirmeden arılıkta boş kalan zamanlarımızda bu işi yapmak sureti ile ana arı üretebiliriz.

Bu tür; yani bal üretim işletmelerinde ana arı üretimine başlanılarak, ana arı üretimini öğrenmek, teknik gelişme sağlayabildiğimiz takdirde ve ekonomik hesaplar tutuyorsa müstakil ana arı üretim işletmelerine geçmek en akılcı yol olarak görünmektedir.

Bal üretim işletmelerinde fazlaca bir ek masraf yapmadan bu tip ana arı üretimine kolayca başlanabilir.

En önemli imkanda bal üretim işletmelerinde arıcının boş zamanlarını değerlendirmesi bu üretimden de gelir elde edilebilmesidir.

Bir başka avantaj da bal üretim işletmelerinde ayrı bir çiftleştirme bölgesi ve erkek arı kolonilerini bu işe ayırma zorunluluğunun olmamasıdır.

Bal üretim işletmelerinde üretilecek ana arılarla çiftleşecek kadar erkek arı vardır.

Tabi ki bal üretim işletmelerinde üretilecek ana arılar hibrid veya saf ırk ana arılar olamazlar. Bu ana arılar arılıkta hangi ırk veya melez arılar varsa onlarla çiftleşeceklerdir.

Bal üretim işletmeleri içinde üretilecek ana arıların birinci generasyonu kullanma melezi ana arılar olacaklar, ikinci generasyonları % 90 saf damızlığın özelliğini taşıyacaklardır.

Ne gibi ek yatırımlara ihtiyacımız var?

Bal üretim işletmelerinde ana arı üretmek için iki temel ihtiyacımız şunlardır:

Ana damızlık saf ırk ana arılar:

Bu ana arılar ana damızlık üreten yerlerden temin edilirler ve bal üretim işletmelerinde sağlıklı ve kuvvetli kolonilere verilerek muhafaza edilirler. Üretilecek ana arıların miktarı ile ilgili olmakla beraber en az üç adet en çok on adet olabilir.

DOĞAL ANA ARI YÜKSÜKLERİ

Çiftleştirme kutuları:

Çiftleştirme kutularının miktarı da yine yılda üreteceğiniz ana arı miktarına bağlıdır. Bal üretim işletmelerinde yan faaliyet olarak sürdürülecek bu üretim tarzında bir çitleştirme kutusundan yılda iki çiftleşmiş ana arı alınabileceği ön görülür. Bu nedenle bir yılda üretimi hedeflenen ana arının yarısı kadar çiftleştirme kutusuna gereksinim vardır. İki bölmeli çiftleştirme kutusu kullanılacaksa hedeflenen ana arı üretiminin dörtte biri oranında çiftleştirme kutusuna ihtiyaç vardır.

Bal üretim işletmelerinde ana arı üretiminin teknik faaliyetleri ticari ana arı üretimindeki teknik faaliyetlerin aynıdır. Tabii ki bu üretimde ana arı üretimine tahsis edilecek koloni miktarı kapasite ile ilgili olarak değişecektir.

Birkaç kolonilik arılıkta en basit yöntemle ana arı üretimi :

Bu yöntem en küçük bal üretim işletmesinde 10-20 kadar ana arı üretimi için tavsiye edilebilir. Bu yöntemi gözleri larva transferine uygun olmayan yaşlı arıcılarda rahatlıkla uygulayabilirler.

Ana arı üretimi arıcılığın faal olduğu her mevsimde yapılabilmesine rağmen çok küçük çapta ana arı üretimi bal akışının ve polen gelişinin yeterli olduğu günlerde yapılmalıdır. Aksi halde hem arıcının ana arı üretim tecrübesinin azlığı hem de uygun olmayan zamanlar üretimi olumsuz etkiler ve başarı düşük olur. UYGUN BİR GÜNDE ( Bal akışının ve polen gelişinin olduğu bir gün)

İki bölmeli çerçeveli çiftleştirme kutularından alınan temel petekli, mümkünse kabartılmış 4 adet küçük çerçeve normal bir kovan çerçevesine yerleştirilir.

Çiftleştirme kutusundan alınan küçük çerçevelerin yerleştirildiği normal çerçeve damızlık koloniye, yavrulu çerçevelerin arasına verilir ve damızlık koloni beslenir.

Bakıcı koloni olarak seçilen koloninin güçlü ( en az 7-8 çerçeve yavrulu ) olması gerekir. Bu koloninin ana arısı alınır ve bu koloni de beslenir.

ANA ARI YÜKSÜĞÜNDEKİ LARVA

ÜÇ GÜN SONRA

Ana arısı alınan ve bakıcı koloni olarak ayrılan koloninin yaptığı ana arı gözleri kesilerek temizlenir.

Damızlık kolonide üç gündür bekleyen çiftleştirme kutusu çerçeveleri takılı çerçeve damızlık koloniden alınarak kontrol edilir: Bu çerçevelerde damızlık koloninin ana arısının yumurtladığı günlük larvalar ve yumurtalar vardır. Eğer yoksa bu çerçeveler larva ve yumurtalar görülene kadar damızlık kolonide birkaç gün daha tutulurlar.

Damızlık koloniye üç gün sonra takılan yumurtalı veya larvalı çerçeve alınarak, ana arısız ve ana arı gözleri temizlenmiş olan bakıcı koloniye verilir. Üçüncü günde çerçevelerde yumurta veya larva yoksa bu işlem daha sonraki günlerde yapılır ve koloni beslenmeye devam edilir.

SAĞLIKLI PETEK GÖZLERİNDE GÜNLÜK YUMURTALAR VE LARVALAR
DÖRDÜNCÜ VE DAHA SONRAKİ GÜNLER

Çiftleştirme kutusu çerçeveleri ile gelen damızlık koloni larva ve yumurtalarından birkaçının ( 3-15 adet ) ana arı gözü olarak beslendiği görülür.

Bu ana arı gözleri kapanana kadar bakıcı kolonide tutulurlar. Bakıcı koloni bu süre içinde beslenmeye devam edilir.

ANA ARI ÜRETMEK ÜZERE KULLANILABİLECEK LARVALAR
ANA ARI GÖZLERİ KAPANDIKTAN SONRA

Bakıcı koloniden alınan, kapalı ana gözlü çiftleştirme kutusu çerçevelerinden her birisi, bir çiftleştirme kutu bölmesine, üzerindeki arılarla konulur.

Bir çiftleştirme kutusu çerçevesinde birden fazla ana arı gözü varsa fazlalar kesilerek başka çerçevelere monte edilirler ve bu fazlalarla da başkaca çiftleştirme kutuları yapılır.

Çiftleştirme kutusuna bakıcı koloniden 1500-2000 adet işçi arı doldurulur ve ağzı kapatılır.

Ağzı kapanan, kek bölmesi dolu, havalandırması açık ve içinde 1500-2000 işçi arı ve ana arı gözü bulunan çiftleştirme kutusu güneş almayan serin ve sessiz mümkünse karanlık bir yerde 3-4 gün tutulurlar.

Üçüncü veya dördüncü günü çiftleştirme kutusu arılıktaki yerine yerleştirilir, ağzı açılır ve havalandırması kapatılır.

Çiftleştirme kutusunun ağzını kapatma yerine kutu 5-8 km. uzaklığa taşınabilirse ağzı kapatılmadan burada tutulur ve 4-5 gün sonra geri arılığa getirilir.

Kapalı yerde tutulması halinde ana arı gözleri kutulara bu kapalı kalma süresinin sonunda da verilebilirler. Bu durumda kutular 3-4 gün önce yine arılarla doldurulup ana arı gözü olmadan kapalı yerde tutulurlar.

BESLEYİCİ KOLONİDEN ALINAN ANA ARI YÜKSÜKLERİ

ÇİFTLEŞTİRME

Çiftleştirme kutularında doğan ana arılar 8-12 gün sonra normal olarak arılığın erkek arıları ile çiftleşirler ve yumurtlamaya başlarlar. Kutularda yine ana arının yumurtladığı işçi arı gözlerindeki larvaların kapanmasından sonra bu ana arılar ihtiyaç olan yerlerde kullanılabilirler veya satılabilirler.
ANA ARI ÜRETİMİ İÇİN EN BASİT İŞLEM

Bal üretim işletmelerinde yeteri kadar damızlık koloni varsa, bakıcı koloni kullanmadan da ana arı üretilebilir.

NEKTAR VE POLEN GELİŞİNİN OLDUĞU BİR ZAMANDA

İki bölmeli çiftleştirme kutusunun 4 çerçevesi, mümkünse bu çerçeveler kabartılmış petekli olmalıdır, normal bir çerçeveye monte edilerek damızlık koloninin yavrulu çerçeveleri arasına yerleştirilir ve damızlık koloni beslenir.

Damızlık koloni de küçük çerçevelere yumurtlanan larvaların çoğunluğu kapalı hale gelince yaklaşık 8-10 gün sonra damızlık koloniden alınan küçük çerçeveler yavruları ve arıları ile birlikte çiftleştirme kutusuna yerleştirilir.

Çiftleştirme kutusunun uçuş deliği kapatılır, havalandırma ızgarası açılır ve kutu 3-4 gün serin sessiz, mümkünse karanlık bir yerde muhafaza edilir. İmkan varsa çiftleştirme kutusu arılıktan 5- 10 km uzağa götürülerek ağzı hemen açılır ve araziye yerleştirilir.

3 - 4 gün kapalı kalan çekirdek koloni son yumurtalardan kendisine ana arı gözleri yapar.

Çekirdek koloninin teşkil edilmesinden 14 - 15 gün sonra genç ana arılar gözlerden çıkarlar. Bu ana arılar 8-10 gün içinde çiftleşirler ve çiftleştikten sonra 5 -7 gün içinde yumurtlamaya başlarlar.
ÇİFTLEŞTİRME

Çiftleştirme kutularında doğan ana arılar 8-12 gün sonra normal olarak arılığın erkek arıları ile çiftleşirler ve yumurtlamaya başlarlar. Kutularda genç ana arının yumurtladığı işçi arı gözlerindeki larvaların kapanmasından sonra bu ana arılar ihtiyaç olan yerlerde kullanılabilirler veya satılabilirler.

MÜSTAKİL ANA ARI ÜRETİM İŞLETMESİ

Ana arı üretiminde eğitim görmüş veya böyle bir işletmede en az bir yıl çalışmış kişilerin kurabilecekleri profesyonel ana arı üretim işletmeleridir.

Bu tür işletmelerde bütün faaliyetler ana arı üretimi için gösterilir, bal üretimi vs. gibi üretimler düşünülemez.

İşletme kurulmadan önce karar verilecek husus, işletme büyüklüğünün ne olacağıdır.

İşletme büyüklüğünün tayininde göz önünde bulundurulacak en önemli faktörler;

Teknik iş gücü,

Sermaye,

Pazarlama olarak gösterilebilir.

Teknik iş gücü:

Yirmi yıllık deneyimler göstermiştir ki, kendi kendine yeterli ekonomik büyüklükte bir işletmenin bugünkü ana arı fiyatları ile yaşayabilmesi ve devamlılığını sürdürebilmesi yetişkin bir teknik elemanla mümkün olabilmektedir.

Böyle bir eleman temel arıcılık bilgileri varsa ana arı üretim tekniğini de 4 - 5 ay gibi bir sürede öğrenebilmektedir. Şüphesiz ki bu süre aktif ana arı üretim sezonu olmalıdır.

Temel arıcılık bilgisi ve deneyimi olan kişilere en az dört aylık periyotta ana arı üretimi eğitimi vermek, ancak sistemli bir eğitim programı ile mümkündür. Bu dört aylık süre içinde kişilere yarım günde teorik olarak yapılacak işler anlatılır, yarım günde de fiili olarak üretime harcanarak üretimin hem teorisi hem de pratiği verilebilir.

Eğitilecek kişilerin arıcılık pratikleri ve bilgileri yoksa bu eğitimin altı aydan az olmaması gerekir.

Sistemli eğitim alma imkanı olmayan kişilerin ise ana arı üretimini öğrenmek için ana arı üreten bir işletmede en az bir sezon 7 - 8 ay fiilen çalışması ve üretimin içinde olması gerekir.

Yukarıdaki imkanlardan hiç birisinin mümkün olmadığı hallerde bal üretim işletmelerinde küçük çapta ana arı üretimine başlanarak ana arı üretimi öğrenilebilir. Ancak bu yolla ana arı üretimini öğrenen kişiler için yapılacak tavsiye; işi en başında küçük tutarak her yıl büyütmeleri ve kendinden emin olduktan sonra ticari ana arı üretim işletmesi kurmaya geçmeleridir.

ANA ARI ÜRETİM BÖLGESİNİN SEÇİMİ

Başarılı arıcılık yapabilmek için yörenin seçimi ne kadar önemli ise başarılı ana arı üretimi içinde yöre seçimi o kadar önemlidir.

Bal üretim işletmelerinde floranın olmadığı veya azaldığı zamanlar koloniler başka yörelere taşınarak durum telafi edilebilir. Ancak ana arı üretim işletmelerinde bunu yapmak zordur. Bundan dolayı ana arı üretilecek bölgenin iyi ve isabetli seçilmesi gerekir.

İşletme bölgesinin mümkün olduğu kadar aşağıdaki şartları taşıması gerekir, bu şartların hepsini taşıyan işletme bölgesi en ideal ana arı yetiştirme bölgesidir.

Çevrede erken ilkbahardan geç sonbahara kadar her zaman devamlı nektar ve polen kaynakları olmalıdır. Böylece aşırı beslemeye gerek olmadan üretim sürdürülebilir. Arılıktaki her türlü işlem rahatlıkla yapılabilir, koloniler sakin olurlar, yağmacılık az olur, ana arıların yumurtlama tempoları yavaş fakat sürekli olur bu da ana üretimi için ideal durumdur.

Çevrenin ağaçlık, ormanlık ve engebeli olması gerekir. Bilhassa ana arı çiftleştirme bölgesi yönünden ve ana arıların çiftleştirme kutularını kolayca bulabilmeleri için engebeli alan çok faydalıdır.

Arılığın sakin bir yerde olması ana yol kenarları ve meskun alan içinde olmaması gerekir.

Çevrede duman ve kirli hava çıkaran fabrika ve işyeri olmamalıdır.

Arılık ve çevresi hakim rüzgarlara açık olmamalıdır.

Arılık mümkün olduğunca güney marazda, güneşi erken alan yerlerde olmalıdır.

Arılıkta elektrik, su gibi imkanlar olmalıdır.

Arılık mutlaka ağaçlı yolu olan sel riski olmayan yere kurulmalıdır.

Yüksek gerilim hatları altlarına da kesinlikle arılık kurulmamalıdır.

ÜRETİLECEK IRKIN SEÇİMİ VE ANA DAMIZLIKLARIN TEMİNİ

Üretilecek ırkın seçimi:

Yabancı ırklar

Kafkas´ın dışındaki Karniol ve İtalya´nın geniş çapta adaptasyon denemeleri olmamakla birlikte güneyde, sahillerde kışlayacak arılıklar için İtalyan; soğuk bölgelerde kışlayacak arılıklar için Karniol ana arıları üretilmelidir.

Hibrid ana üretimleri konusuna önceki bölümlerde yer verilmiştir.

Suni tohumlanmış damızlığın elde edilmesi:

Üretimin en önemli unsurunu bu damızlıklar oluşturmaktadır. Çalışılacak ırk ister yabancı ister yerli olsun, önemli olan o ırkın; seleksiyonu yapılmış, saf ve ırkın özelliklerini tam olarak taşıyan ana damızlıklarının elde edilebilmesidir. Bu ana damızlıkların suni tohumlama ile döllenmiş olmaları gerekir.

Sertifikalı damızlık saf ırk ana arılar :

Sertifikalı saf ırk ana arılar damızlıkçı işletmelerden alınabilir. Gerek Kafkas gerekse Batı Karadeniz arısının selekte edilmiş kolonilerinden üretilmiş ana arılar, aynı ırkın bilinen kolonilerinin erkekleri ile suni döllenmiş, markalı, ana ve baba kolonileri belli ana arılardır.

Karniol ve İtalyan damızlıklarda tecritli alanlarda çiftleştirilmekte veya suni döllenmektedirler.

ARICILIK İŞLETMESİ

Test edilmiş ana arılar :

Damızlıkçı işletmeler, suni tohumladığı ana arıları yumurtlayıp, larva kapatana kadar ve kızları doğana kadar çiftleştirme kutularında tutmakta ve ana arılanın kızları olan işçileri test ettikten sonra damızlık olarak vermektedir. Suni tohumlanan bir kısım ana arılarda, çiftleştirme kutularının teke indirilmiş hallerinde koloni yaşamına geçirilmekte ve biyolojik faaliyetleri test edilmektedir.

Bu ana arıların yumurtlama, yavru kapama.gibi ırkının özelliklerini taşıyıp taşımadıkları kontrol edilmektedir. Diğer yandan ana arıların işçi kızları yine renk, davranış yönünden gözlenerek ırkın özelliklerini taşıdıkları belirlenmektedir.

Ana Damızlık Üretim İşletmesi´nde bütün bu yönlerden incelenmiş ve kayıtları tutulmuş ana arılar damızlık olarak ana üreticilerinin hizmetine verilmektedir. YUMURTLAYAN ANA ARI

SÜREKLİ ÜRETİM ORGANİZASYONU

Yukarda basitçe anlatılan iş düzeninin bir ana arı üretim işletmesinde sürekli üretim için planlanması:

Planlamanın ana unsuru günde ne kadar ana arı üreteceğimizdir. Uzun yıllar çalışan ana arı üretim işletmelerindeki tecrübeler göstermiştir ki normal mevsimlerde günde 20 adet çiftleşmiş ana üretebilmek için aşağıdaki düzeni kurmak gerekir.

4 adet damızlık koloni 4 yedek

3 adet başlatma kolonisi 3 yedek

6 adet besleyici koloni 6 yedek

10 adet takviye kolonisi

70 - 80 adet çiftleştirme kutularına çekirdek koloni yapma kolonisi

90 - 100 adet toplam koloni ( ortalama 10 çerçeve )

900 - 1000 adet çiftleştirme kutusu veya bunun yarısı kadar iki bölmeli kutu

20 - 40 adet erkek arı kolonisi.

Bir ana arının satışa kadar çiftleştirme kutusunu en az bir ay süreli işgal etmesi ve satıştaki gecikmeler hesaba katıldığında, dört ay sürecek üretim sezonu boyunca bir çiftleştirme kutusundan ortalama üç adet çiftleşmiş ana alınabilmektedir.

üretim giderlerinin temini

Sermaye (girdilerin finansmani)
Eğitilmiş iş gücüne bağlı olarak ana arı işletmesinin büyüklüğü belirlenir.eğitim görmüş zamanını ve parsini harcamiş bir kişinin ana arı üretiminden kar etmesi gerekir.bildiklerini yani öğrendiklerini fiile geçirebilmelidir.yılda 2000 ana arı üretebilir.
İşletmenin kuruluşu için gereksinimler
1.gereken koloni miktarı
işletme kuracak bir teknisyenin 2000 ana arı uretimi için 100 adet koloniye ihtiyacı vardır.
2.çiftleştirme kutusu gereksinimi
Bir sezonda 3 defa ana arı alındıgını var sayarsak 750 kutuya ihtiyacı vardır.
3.temel ihtiyaç
İşletmenin çadır ,şurup kek hazırlama kapları gibi ihtiyaçları vardir
4.temel işletme girdileri
Şeker ,kek yapmak için bal,temel petek,ana arı kafesi,koruyucu ilaçlar lazimdir
5.Nakil aracı gereksinimleri
Arıları taşimak için kiralanacak araba veya satın alınması gerek bir araba ya ihtiyaç vardır.ilk yıllarda bu işletmeye çok ağır geleceği için araba daha sonraki yıllarda alınabilir
6.finansman ihtiyacı
Yatırım giderleri
Koloni fiyatin 300 ytl den tutarsak
100 koloni 10 çerçeveli 30000ytl eder
100 adet kovan 60 ytl den 6000
750 çiftleştirme kutusu 20ytl den 15.000
Çadir veya baraka 500 ytl edersek
36500 sadece arı ve barınak ve bos kovan için harcamış oluruz
Yıllık işletme giderleri
Her koloni için 20kg şeker 2ytl den hsesaplarsak 4000 şeker
Ana arı için 1,5kg şeker
Her koloni için 1 2 kg temel petek
Nakliye giderleri
Beklenmeyen giderler
İşçi ucreti
Gibi girdiler vardir





İşletmenin yıllık gelirleri
2000 ana arı
İkinci ve daha sonraki yıllarda aynı kutu 3000 ana arıda üretilebilir. Ertesi senede elimizde arı olacaktı bos kovan olacaktı çiftleştirme kutusu olacaktı tek girdi şeker kek için bal ve temel petek olacaktir.temel petek de geri donusum olacaği için mumu çektirip tekrar temel petek haline getirilir.
Pazarlama
Halen ana arı pazarlamasında sorun bulunmaktadır.üretimde en önemli olan kaliteli ana üretip satabilmektir.
Üretilen ana arılar bilinen bir ırktan üretilmemişse
Ana arılar larva ve çiftleştirme döneminde arı sütüyle iyi beslenememişse…
Ana arılar yeterli işçi arıyla çiftleşememişse

Üretim girdilerinin temini

Bunlar ana arı değil işçi arı benzeri dişi denir.koloniye verildikten sonra kısa zamanda ölürlerve kolonilerin de ölümüne deden olurlar.
Çiftleşmemiş ana arılarların satıldığı gibi yaşlı ana arılarda satilmaktadir.böyle durumla ihbar edilen arıcılar sıkıntıya düşmüştür.
Damızlıkların Seçimi ve Hazırlanması
Yabancı ırk
Güney bölgelerde İtalyan arısı soğuk bölgelerde karniyol ve Kafkas ana arısı kullanılır.
Suni tohumlanmış damızlığın elde edilmesi
Saf ırkın özelliklerini tam taşiyan ana arı sunu tohumlamayla elde edilebilir.
Sertifikalı damızlık saf ırk analar
Kafkas veya batı Karadeniz arısınını selekte edilmiş ana arılaraynı ırkın bilinen erkek arılarıyla sunu tohumlama yapılmiş markalı ,ana ve baba kolonileri belli ana arılardır.
Test edilmiş ana arılar
Döllenen ana arılar yumurtalarını kapatan kadar yani kızlarının doğana kadar beklenilir kızları test edildikten sonra damızlık ana arı olarak satılır..
Araç ve gereçlerin temini
Barınma mekanı
Ana arı üretim yerinin oldugu yerde çalişabilecek bir barınak olmalıdır
Üretim için bir mekan yatmak için bir mekan
Larva transferi ana arı yüksüğü şurup kek ve diğer işlemler için kalacak bir mekan gerekmektedir
Her iki mekanda yağmurdan ve güneştn korunaklı olmalıdır.
Yemek yapma yeri ve yatacak yer de olmalıdır
Üretim kolonilerinin temini
En önemli husus budur eğer kovani olan yani balla uraşan biri için kolaydır bala bırakacağı kovanlarla ana arı üretebilir.en azından kurulu bir düzeni vardır
Ana arı üretimi gelişmiş standart kolonilerle yapılır.koloniler 10 çerçeve dolu olmalıdır.derme çatma koloniler olmamalıdır.hastalıklı olmamalıdır.her çerçeve veya katlar diğer kovanlara uymalıdır.damızlık koloni en güzeli son bahar temin edilmelidir. Her kovanda en az 15kg bal olmalıdır.koloniler çok iyi bakılıp ilk bahara sokulmalıdır.

kalite kontrol teknikleri

KALİTE KONTROL

ANA ARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE KALİTE KONTROL

Hayvansal ve bitkisel üretimde, damızlık,tohum ve fidanın önemi malumdur. Arıcılıkta da bölgeye ve iklime uygun üstün vasıflı bir an ırkı ile çalışmak modern arıcılığın vazgeçilmez bir yönüdür.
Varsayalım ki, Doğu Anadolu'da Kafkas an ırkı ile ancılık yapacağız:.Yapılacak iş Kafkas ana an üreten bir kurum veya kişiden çiftleşmiş (anası ve babası Kafkas) olan ana anlar almak, bunlan elimizdeki kolonilerin ana arılan ile değiştirmek ve arılığımızı Kafkaslaştırarak çalışmaktır.
Önceki bölümlerde saf Kafkas ana anlann kızlan olan koloninin morfolojik ve fizyolojik özelliklerinin neler olduğunu yazmıştık.
Şimdi üzerinde duracağımız husus, ister Kafkas olsun isterse başka bir ırkın ana arısı olsun, satın alınan ana annın yetiştirme kusurlanmn kontrol edilebileceğinin sistemini anlatmaktır.

Kontrol Sistemleri
Ana arı yetiştiriciliğinde aşağıdaki sistemlerle kalite kontrolü sağlanabilir:
a. Satın alınan ana anmn ırk özelliklerinin test edilmesi,
Laboratuar ölçümleri,
Fizyolojik gözlemler.
b. Satın alınan ana annın sperm ve ovaryum (yumurtalık kanallan) sayımlan,
c. Yetiştirici kurum ve kişilerin kodlama sistemine uyması,
d. Ana arı kullanan ancıdan geri gelecek bilgilerin değerlendirilmesi.


I. SATIN ALINAN ANA ARILARIN IRK ÖZELLİKLERİNİN TESBİT EDİLMESİ

Bal üreticisi, ana arı satın alırken belli bir ırkın ana arılarını satın alıyorsa, bu ana anlar söz konusu ırkın vasıflarını taşımalıdır. Bu ana anların adı geçen ırkın özelliklerini taşıyıp taşımadığı iki yönlü bir inceleme ile anlaşılabilir:

Laboratuar testi:

Satın alman ana anmn işçi kızlannın en az 25 adedinin morfolojik değerlendirilmesi ile saptanan; renk, hortum boyu, kanat ebatlan, kubital indeks gibi değerler ırkın değerlerinde olmalıdır.
Örneğin; Kafkas arısının abdomen halkalarının tamamı siyahtır. İlk iki halkası san olan Muğla ve Anadolu arısından çıplak gözle dahi kolayca ayırdedilebilir.

Fizyolojik gözlemler:
En pratik ve güvenilir yöntemdir.
Örneğin; Kafkas ansı ile Muğla ansı arasındaki en önemli fark, Muğla kökenli kolonilerin ilkbahardan sonbahara kadar yani çam balı mevsimine kadar yavru yapmalandır. Çam balı bölgesine adapte olmuş bu anlar içgüdüsel olarak bilmektedirler ki, sonbaharda çamdan bal bulabileceklerdir. Bu nedenle de yaz boyunca bal stoklama yerine yavruya yönelmekte ve yaz boyunca bulduğu balı stoklamadan yavru yetiştirmede tüketmektedirler.
Kafkas anlar ise bir iki ay gibi çok kısa süren bir mevsime adapte olmuş anlar olduğundan, topladığı balı hemen stoklamaktadırlar. Kafkas kolonilerde çerçeve üst kışından daha mevsimin başında balla doludurulup sırlanmakta, yani bal kemeri oluşturulmaktadır.
Satın alınan ana anlann kolonilerinde bu ve buna benzer diğer fizyolojik davranışlar gözlenerek satın alınan ana anmn söylenen ırktan olup olmadığı anlaşılabilir. Aksi halde adaptasyon hatalan meydana gelebilir. Örneğin; son yıllarda yapılan en büyük yanlışlık, Muğla kökenli koloniler Kafkaslaştınlmadan yüksek ve kışı karlı geçen yörelere satılmış ve bu kolonilerin o yörelerde ölmüş olmalandır.
H. SPERM VE OVARYUM (YUMURTALIK KANALLARI ) SAYIMLARI
Bilindiği gibi ana an 32 kromozomlu işçi an yumurtalanndan veya larvalanndan yetiştirilir. Yani ana annın genetik yapısı işçi annınki ile aynıdır. Ana anya kendi özelliklerini kazandıran bakım ve beslenme koşullandır. Ana an özel olarak an sütü ile beslendiği için ana an olmaktadır.
İşte bu bakım ve beslenme tam olmazsa üretilen ana anlar "işçi benzeri" olurlar. Bunlara "yalancı ana" da denir. Bunlar bir ana annın vasıflanm tam göstermezler. Satın alınacak ana an için dikkat edilecek en önemli husus budur. Ana anlar ideal koşullarda yetiştirilmediği takdirde, üreme organlan gelişmez, yumurtalıklar ve yumurta kanallan oluşmaz, yeteri kadar sperm alamaz ve yeterli sayıda yumurta bırakamazlar.
İyi koşullarda yetiştirilmiş ana anlar, ırktan ırka fark etmekle birlikte günde ortalama 1000 - 1500 yumurta bırakabilmektedirler. Bu da, üreme organlanmn gelişmesine bağlıdır.
Elimizdeki herhangi bir ana anyı veya bir grup ana andan alman birkaç örnek ana anyı üreme organlanmn gelişmişliği ve taşıdığı sperm miktan açısından test etmek için laboratuvar çalışması gerekir. Bu testler, sperm ve yumurtalık kanalları testleridir.

Sperm testi (sayımı)

Bir ana arı bir çiftleşme uçuşunda birkaç erkek an ile çiftleşebilir. Genelde ana anlar 2 ya da 3 uçuş sırasında çiftleşirler. Bir erkek arı 10 milyon sperm üretir ve bir ana arı çiftleşme uçuşundan oviductunda 80 milyon sperm ile döner. Bu spermlerin sadece 5 milyon kadarı ana annın sperm kesesine geçer.

Thoma lamı ile sayım

Mikrobiyolojide maya sayımında, tıpta sperm ve kan sayımında kullanılan ve
Thoma lamı adı verilen özel bir lam ile yapılan sayımdır.
Thoma lamının esası 0.064 mm3 hacminde sayım yapılmasıdır.
Ana annın sperm kesesi (spermathecası) çıkanlır. % 0.9'luk 5 ml. NaCl
solüsyonundan bir damla Thoma lamına konur, üzerine lamel kapatılır ve
mikroskop altında sayım yapılır.
Thoma lamında bir görüş sahası içine en az bir büyük kareyi sığdırmak amacıyla 10 ya da 20 büyütmeli güçlü bir objektif kullanılır. Sayım, büyük kare üzerinden yapılır.
Thoma lamında büyük karelerin sının üzerinde kalan spermlerin sayımında ne kadarının büyük kare içinde olduğuna bakılır.
Thoma lamında 16 büyük kare, her büyük karede 16 küçük kare olmak üzere toplam 256 küçük kare vardır. Sayım bu karelerde yapılır. ( Bak. Bölüm Orta Anadolu Ansı'mn özellikleri)
Bir küçük kare olarak belirtilen kare prizmanın hacmi:
0.5 mm x 0.05 mm x 0.1 mm = 0.00025 mm3 = 1/4000 mm3 dür.
Bir sayım alanında 16 x 16 = 256 küçük kare bulunmaktadır.
Toplam sayım hacmi (0.00025) (16 x 16) = 0.064 mm3
A: Bir sayım alamndan elde edilen sonuç, 0.064 mm3:
Thoma lamındaki bir sayım alanı,
5 ml. : Spermathecanın içine konduğu NaCl solüsyonu
0.064 mm3 A
5 ml. X


5 ml. (A)
X=
0.064 mm3


5 ml. (A) 1000 mm3
X=
0.064 mm3 İmi.

Çiftleştirme Kutularının Hazırlanması ve Kullanılması

Çiftleştirme Kutularının Hazırlanması ve Kullanılması
Transferden sonraki 10. günde kapalı durumdaki ana arı hücreleri
bulundukları çıtalardan ayrılarak 1 gün önceden hazırlanmış çiftleştirme
kolonilere dağıtılırlar. Çiftleştirme kolonilerinin oluşumunda farklı
kovan tipleri kullanılmaktadır. Bunlar standart kovanların üçe-dörde
bölünmüş olanları veya ahşap ya da tecritli malzemeden yapılan küçük
çiftleştirme kutularıdır
Çevreyi tanıma ve çiftleşme uçuşundan dönen ana arıların kendi
kutularına dönebilmeleri için bu kutuların giriş delikleri farklı yönlere
bakmalı ve geniş bir alana yerleştirilmelidirler. Ana arıya işaret olması
yönünden çiftleştirme kutularının ön tarafları farklı şekillerde farklı
renklerle boyanır. Üretim sezonunun başlangıcında oluşturulan bu
çiftleştirme kolonilerinin sürekliliği her bir ana arının ürettiği
yavrularla sağlanır ve böylece bütün sezon boyunca kullanılabilirler.

Çiftleşme sonrası yumurtlamaya başlayan ana arı, ilk işçi arı yavru
gözleri kapanana kadar 2-3 haftalık süre ile çiftleştirme kolonisinde
yumurtlamaya devam ettirilir. Bu süre sonunda ana arılar satılarak
bunların yerine çıkmak üzere olan yeni ana arı hücreleri verilir. Ana arı
hücrelerinin bulundukları çıtalardan alınmasında ve dağıtılmasında
dikkatli davranılmalı, hücreler bu işlemler sırasında çıtadaki konumunda
dağıtılmalı ve ters çevrilmemelidir. Ana arı hücrelerinin çiftleştirme
kolonilerine verilmesinin ardından, transfer edilen larvanın yaşına bağlı
olarak 2-3 gün sonra ana arılar çıkar. Ana arı hücrelerinin çiftleştirme
kolonilerine verilişinden 4-5 gün sonra yapılacak kontrollerde ana arı
çıkmayan hücreler ya da işçi arılarca bozulmuş hücreler görülebilir. Bu
durumda yeni hücreler verilmelidir.
Ana Arıların Çiftleşmesi
Çiftleşme kutularında çıkışlarını gerçekleştiren ana arılar 2-3 günlük
olduklarında çevreyi tanıma uçuşu yaparlar ve daha sonraki 2-3 gün içinde
de çiftleşme uçuşuna çıkarlar. Çiftleşme "Erkek Arı Toplanma Alanı" olarak
adlandırılan özel bir alanda, havada 10-30 metre yükseklikte uçarken
gerçekleşir. Erkek Arı Toplanma Alanına ulaşan ana arı salgıladığı seks
feromonu ve görme yoluyla erkek arılarca keşfedilir. Sayısı, 6-20 arasında
değişebilen erkek arı ile çiftleşen ana arı kendi kolonisine (çiftleşme
kutusuna) dönerek 3-5 gün sonra yumurtlamaya başlar. Ana arıyla çiftleşen
erkek arılar çiftleşme sonrası ölürler. Ana arı, erkek arı toplanma
bölgesinde yeterli sayıda erkek arı bulunmayışı ve olumsuz iklim şartları
altında yeterli sayıda erkek arı ile çiftleşemezse aynı günde veya takip
eden günlerde 1-2 kez daha çiftleşme uçuşuna çıkabilir.
Çıkıştan itibaren 20 gün içinde çiftleşmeyen ana arılar
çiftleşme isteğini kaybederek dölsüz yumurta yumurtlamaya başlarlar ki
artık bundan sonra çiftleşme gerçekleşmez. Çiftleşmenin kontrol altına
alınması, ya en az 8-10 km yarı çaplı izole bölgeler ya da yapay tohumlama
ile sağlanır.
Ana Arıların Yapay Tohumlanması
Ana Arıların Üretim Kolonilerine Verilmesi
Çiftleştirme kutularında yumurtlamaya başlayan ana arıların buralardan
alınıp satılması veya başka yolla değerlendirilmesi sürekli üretimlerde
bir zorunluluktur. Yumurtlayan ana arıların diğer kolonilere verilmesinde
en önemli işlem, öncelikle koloninin hazır hale getirilmesidir. Bunun için
ana arının verileceği kolonide döllü veya dölsüz ana arı ya da ana arı
hücresi bulunmamalıdır.
Ana arının verileceği kolonideki eski ana arı imha edildikten bir gün
sonra ana arının bulunduğu kafes yavrulu iki çerçeve arasına havalandırma
ve besleme delikleri ön ve arka tarafa bakacak şekilde yerleştirilir.
Ertesi gün kek haznesinin bulunduğu taraftaki çıkış deliği açılarak
arıların keki yiyerek ana arıyı çıkarmaları sağlanır. Bundan sonra kovan
açılıp fazlaca kurcalanmamalı, ancak 2-3 gün sonra ana arı ve yumurta
kontrolü yapılmalıdır.
Teknik arıcılıkta yumurtlayan hazır ana arı kullanılması ana arı
kayıplarında ya da yapay oğullara ana arı kazandırılmasında önemli
avantajlar sağlar. Ana arıların yumurtlamaya başlamalarında 25-30 gün gibi
zaman kazanılması, koloninin kendisinin çıkardığı ana arının
çiftleşememesi riskini ortadan kaldırması ve orijini belli materyal
kazanılmış olması bu avantajlardan bazılarıdır. Ancak, önemli
avantajlarına rağmen arıcılarımız arasında hazır ana arı kullanma
alışkanlığı yeterince yaygın değildir
çiftleştirme kutularının arılandırılması
çekirdek koloni 300 den 1500 e kadar işçi arıyı barındırabilmektedir. normal bir çekirdek kolninin büyüklüğü en fazla 2000 -3000 arı barındırabilmektedir.En küçük kutu orta avrupada kullanılan tpk kutularıdır.300-500 arısı vardır.bu tip koloniler çabuk dağılmaktadir.en büyük koloni ise 3-5 çerçeveden oluşan ve normal kovandan biraz küçük olan 2-3 adet yumurtali çerçevesi olan ruşet kovanlardır.
İdeal çiftleştirme kutusunda 2000-3000 işçi arı ihtiva eder.kutular mümkün olduğu kadar genç işçi arılar olmalıdır.on çerçeveli bir kovandan 10 adet kutu yapilabilmelidir.bunu için kekler yerleştirilir,uçuş delikleri v varsa başka delikler kapatılmalıdır. Havalandırma açılmalıdır.
Arı alınacak kovan 2 -3 metre uzağa kutuların yanına gotürülür. Kaldırılan kovanın yerine boş kovan konulur.arı alınacak koloniden çerçeve çıkarılıp hafiften silkelendiğinde yaşlı arılar kovanlarına dönerler. Bize genç işçi arılar lazım olduğu için yaşliların kaçmasinda bi sakınca yoktur hatta yararımızadır. bir bez üzerine çerçevede kalan işçi arılar silkelenirler ve vakit kaybetmeden kutulara arılar dökülür…
Böyle uygulamada bir kovandan bir seferliğine 5 kutu silkelenir. Toplam 10 çerçeve silkelenebilir.bir seferde 10 kutu silkelenirse arının popilasyonuna zarar verilir.
Bu işlemde orijinal ananin kovanda kalmasina dikkat edilmelidir.yani çerçeve silkelenmeden önce çerçevede anani olup olmadiğina bakılır.hatta emin olmak için önce ana bulunur bulunan ana arı çerçevesi silkelenmeden kovan koyulur.
Silkelenen kutular serin ve loş bir yerde kapalı tutulur.çiftleştirme 2-3 yavrulu çerçevede olursa eğer önce yüksükler kesilir. Böyle bir durumda kutulamadan sonra 3-4 gün beklenir yüksükler kesilir ve ana arı yüksüğü verilir.

Bal Üretim İşletmelerinin İçinde Ana Arı Üretimi

Bal Üretim İşletmelerinin İçinde Ana Arı Üretimi
Ana arı üretimini iki ayrı sistemde yapabiliriz. Bunlardan bir tanesi kendi arılığımızın ve komşu arılıkların ihtiyacı ana arıyı karşılayacak miktarda ana arı üretimi, bu üretim bal üretim işletmeleri içinde yapılabilen üretimdir. İkinci tür işletme ise bal üretimini hiç düşünmeden müstakil bir ana arı üretim işletmesi kurulmasıdır.
Bal üretim işletmeleri içinde yapacağımız üretimde, bildiğimiz bal üretim düzenimizi değiştirmeden arılıkta boş kalan zamanlarımızda bu işi yapmak sureti ile ana arı üretebiliriz.
Bu tür; yani bal üretim işletmelerinde ana arı üretimine başlanılarak, ana arı üretimini öğrenmek, teknik gelişme sağlayabildiğimiz takdirde ve ekonomik hesaplar tutuyorsa müstakil ana arı üretim işletmelerine geçmek en akılcı yol olarak görünmektedir.
Bal üretim işletmelerinde fazlaca bir ek masraf yapmadan bu tip ana arı üretimine kolayca başlanabilir.
En önemli imkanda bal üretim işletmelerinde arıcının boş zamanlarını değerlendirmesi bu üretimden de gelir elde edilebilmesidir.
Bir başka avantaj da bal üretim işletmelerinde ayrı bir çiftleştirme bölgesi ve erkek arı kolonilerini bu işe ayırma zorunluluğunun olmamasıdır.
Bal üretim işletmelerinde üretilecek ana arılarla çiftleşecek kadar erkek arı vardır.
Tabi ki bal üretim işletmelerinde üretilecek ana arılar hibrid veya saf ırk ana arılar olamazlar. Bu ana arılar arılıkta hangi ırk veya melez arılar varsa onlarla çiftleşeceklerdir.
Bal üretim işletmeleri içinde üretilecek ana arıların birinci generasyonu kullanma melezi ana arılar olacaklar, ikinci generasyonları % 90 saf damızlığın özelliğini taşıyacaklardır.
Ne gibi ek yatırımlara ihtiyacımız var?
Bal üretim işletmelerinde ana arı üretmek için iki temel ihtiyacımız şunlardır:
Ana damızlık saf ırk ana arılar:
Bu ana arılar ana damızlık üreten yerlerden temin edilirler ve bal üretim işletmelerinde sağlıklı ve kuvvetli kolonilere verilerek muhafaza edilirler. Üretilecek ana arıların miktarı ile ilgili olmakla beraber en az üç adet en çok on adet olabilir.

Çiftleştirme kutuları:
Çiftleştirme kutularının miktarı da yine yılda üreteceğiniz ana arı miktarına bağlıdır. Bal üretim işletmelerinde yan faaliyet olarak sürdürülecek bu üretim tarzında bir çitleştirme kutusundan yılda iki çiftleşmiş ana arı alınabileceği ön görülür. Bu nedenle bir yılda üretimi hedeflenen ana arının yarısı kadar çiftleştirme kutusuna gereksinim vardır. İki bölmeli çiftleştirme kutusu kullanılacaksa hedeflenen ana arı üretiminin dörtte biri oranında çiftleştirme kutusuna ihtiyaç vardır.
Bal üretim işletmelerinde ana arı üretiminin teknik faaliyetleri ticari ana arı üretimindeki teknik faaliyetlerin aynıdır. Tabii ki bu üretimde ana arı üretimine tahsis edilecek koloni miktarı kapasite ile ilgili olarak değişecektir.
Birkaç kolonilik arılıkta en basit yöntemle ana arı üretimi :
Bu yöntem en küçük bal üretim işletmesinde 10-20 kadar ana arı üretimi için tavsiye edilebilir. Bu yöntemi gözleri larva transferine uygun olmayan yaşlı arıcılarda rahatlıkla uygulayabilirler.
Ana arı üretimi arıcılığın faal olduğu her mevsimde yapılabilmesine rağmen çok küçük çapta ana arı üretimi bal akışının ve polen gelişinin yeterli olduğu günlerde yapılmalıdır. Aksi halde hem arıcının ana arı üretim tecrübesinin azlığı hem de uygun olmayan zamanlar üretimi olumsuz etkiler ve başarı düşük olur.

Uygun Bir Günde (Bal akışının ve polen gelişinin olduğu bir gün)
İki bölmeli çerçeveli çiftleştirme kutularından alınan temel petekli, mümkünse kabartılmış 4 adet küçük çerçeve normal bir kovan çerçevesine yerleştirilir.
Çiftleştirme kutusundan alınan küçük çerçevelerin yerleştirildiği normal çerçeve damızlık koloniye, yavrulu çerçevelerin arasına verilir ve damızlık koloni beslenir.
Bakıcı koloni olarak seçilen koloninin güçlü ( en az 7-8 çerçeve yavrulu ) olması gerekir. Bu koloninin ana arısı alınır ve bu koloni de beslenir.
Ana Arı Yüksüğündeki Larva
Üç Gün Sonra
Ana arısı alınan ve bakıcı koloni olarak ayrılan koloninin yaptığı ana arı gözleri kesilerek temizlenir.
Damızlık kolonide üç gündür bekleyen çiftleştirme kutusu çerçeveleri takılı çerçeve damızlık koloniden alınarak kontrol edilir: Bu çerçevelerde damızlık koloninin ana arısının yumurtladığı günlük larvalar ve yumurtalar vardır. Eğer yoksa bu çerçeveler larva ve yumurtalar görülene kadar damızlık kolonide birkaç gün daha tutulurlar.
Damızlık koloniye üç gün sonra takılan yumurtalı veya larvalı çerçeve alınarak, ana arısız ve ana arı gözleri temizlenmiş olan bakıcı koloniye verilir. Üçüncü günde çerçevelerde yumurta veya larva yoksa bu işlem daha sonraki günlerde yapılır ve koloni beslenmeye devam edilir.
Sağlıklı Petek Gözlerinde Günlük Yumurtalar ve Larvalar







Dördüncü ve Daha Sonraki Günler
Çiftleştirme kutusu çerçeveleri ile gelen damızlık koloni larva ve yumurtalarından birkaçının ( 3-15 adet ) ana arı gözü olarak beslendiği görülür.
Bu ana arı gözleri kapanana kadar bakıcı kolonide tutulurlar. Bakıcı koloni bu süre içinde beslenmeye devam edilir.
Ana Arı Üretmek Üzere Kullanılabilecek Larvalar


Ana Arı Gözleri Kapandıktan Sonra
Bakıcı koloniden alınan, kapalı ana gözlü çiftleştirme kutusu çerçevelerinden her birisi, bir çiftleştirme kutu bölmesine, üzerindeki arılarla konulur.
Bir çiftleştirme kutusu çerçevesinde birden fazla ana arı gözü varsa fazlalar kesilerek başka çerçevelere monte edilirler ve bu fazlalarla da başkaca çiftleştirme kutuları yapılır.
Çiftleştirme kutusuna bakıcı koloniden 1500-2000 adet işçi arı doldurulur ve ağzı kapatılır.
Ağzı kapanan, kek bölmesi dolu, havalandırması açık ve içinde 1500-2000 işçi arı ve ana arı gözü bulunan çiftleştirme kutusu güneş almayan serin ve sessiz mümkünse karanlık bir yerde 3-4 gün tutulurlar.
Üçüncü veya dördüncü günü çiftleştirme kutusu arılıktaki yerine yerleştirilir, ağzı açılır ve havalandırması kapatılır.
Çiftleştirme kutusunun ağzını kapatma yerine kutu 5-8 km. uzaklığa taşınabilirse ağzı kapatılmadan burada tutulur ve 4-5 gün sonra geri arılığa getirilir.
Kapalı yerde tutulması halinde ana arı gözleri kutulara bu kapalı kalma süresinin sonunda da verilebilirler. Bu durumda kutular 3-4 gün önce yine arılarla doldurulup ana arı gözü olmadan kapalı yerde tutulurlar.

Besleyici Koloniden Alınan Ana Arı Yüksükleri
Çiftleştirme
Çiftleştirme kutularında doğan ana arılar 8-12 gün sonra normal olarak arılığın erkek arıları ile çiftleşirler ve yumurtlamaya başlarlar. Kutularda yine ana arının yumurtladığı işçi arı gözlerindeki larvaların kapanmasından sonra bu ana arılar ihtiyaç olan yerlerde kullanılabilirler veya satılabilirler.

Dünyaya Gelmekte Olan Ana Arı

Yeni Doğmuş Ana Arı
Ana Arı Üretimi İçin En Basit İşlem
Bal üretim işletmelerinde yeteri kadar damızlık koloni varsa, bakıcı koloni kullanmadan da ana arı üretilebilir.
Nektar ve Polen Gelişinin Olduğu Bir Zamanda
İki bölmeli çiftleştirme kutusunun 4 çerçevesi, mümkünse bu çerçeveler kabartılmış petekli olmalıdır, normal bir çerçeveye monte edilerek damızlık koloninin yavrulu çerçeveleri arasına yerleştirilir ve damızlık koloni beslenir.
Damızlık koloni de küçük çerçevelere yumurtlanan larvaların çoğunluğu kapalı hale gelince yaklaşık 8-10 gün sonra damızlık koloniden alınan küçük çerçeveler yavruları ve arıları ile birlikte çiftleştirme kutusuna yerleştirilir.
Çiftleştirme kutusunun uçuş deliği kapatılır, havalandırma ızgarası açılır ve kutu 3-4 gün serin sessiz, mümkünse karanlık bir yerde muhafaza edilir. İmkan varsa çiftleştirme kutusu arılıktan 5- 10 km uzağa götürülerek ağzı hemen açılır ve araziye yerleştirilir.
3 - 4 gün kapalı kalan çekirdek koloni son yumurtalardan kendisine ana arı gözleri yapar.
Çekirdek koloninin teşkil edilmesinden 14 - 15 gün sonra genç ana arılar gözlerden çıkarlar. Bu ana arılar 8-10 gün içinde çiftleşirler ve çiftleştikten sonra 5 -7 gün içinde yumurtlamaya başlarlar.

Ana arıların stoklanması ve nakilleri

1.19 Ana arıların stoklanması ve nakilleri



ANA ARININ MARKALANMASI

Ana anlann yaşlannı belirlemek ve koloni içinde kolayca görülebilmelerini sağlamak için markalanırlar. Markalama işi iki şekilde yapılmaktadır:

Thoraxların boyanması

Bunun için ana anlar özel operatlan ile tutulur ve thoraxlanna boyalar sürülür. Alışmış ve pratik kazanan kişiler özel operatı kullanmadan da ana anları boyayabilmektedirler. Bu iş için özel olarak hazırlanmış boyaları kullanmak gerekir. Rastgele kullanılacak boyalar ana anlara zehirli etki yapar ve ana anlann ölümüne neden olur.
Renkler aynı zamanda ana yaşını
takibini de kolaylaştmr. Uluslararası
renk kodu yandaki gibidir. Her beş yıl
için beş ayn renk kullanılır. Her beş
yılın sonunda ilk yılda kullanılan renge
dönülür.

Renk Yıl Renk Yıl
Kırmızı 1998 Kırmızı 2003
Yeşil 1999 Yeşil 2004
Mavi 2000 Mavi 2005
Beyaz 2001 Beyaz 2006
San 2002 Sarı 2007
Numaralı plakaların thora.va yapıştırılması

Özellikle ana damızlık işletmelerinde sertifikalı ana arılara numaralı plakalar yapıştırılır. Sertifika kayıtlarında ana yaşı, ırkı, yetiştiricisi...gibi bilgilere ilaveten ana arı numarası da kaydedilir. Böylece hangi kolonide hangi numaralı ana arının olduğu bilinir.

Ana arıların kanatlarının kesilmesi

Ana Annın Kanadının Kesilmesi
Ana arılar çiftleştikten veya suni döllendikten sonra kanatlarının birisinin veya her ikisinin orta yerlerinden kesilmesi sureti ile hem uçuşu önlenir hem de bu bir tür markalamadır. ( Şekil 40 )










ANA ARILARIN KAFESE ALINMASI

Ana arılar, satışa ana an nakliye kafesi ile verilir ( Şekil 41 ). Satışa verilecek ana anlann yumurtladıklan larvaların kapatılmış olması gerekir. Larvalar pup dönemine girmeden önce satışa verilen ana anlar güvenilir değildirler. Ana anlar yavru paterni görülmeden satışa verilmemelidir.
Kafesler tahtadan veya plastikten yapılmışlardır. Her kafeste mutlaka bir kek deposu vardır. Kek deposundaki kek, kafese konulan ana annın ve ana anyı beslemek için konulan işçi anlann yolculuk sırasında beslenmeleri içindir. Ana an kafeslerine konulan kekler çok önemlidir. Keklerin nakliye sırasında yumuşamaması, akmaması ve anların alamayacağı kadar sertleşmemesi gerekir. Bu kek hazırlandıktan sonra kafeslere birkaç gün önceden konulup, kafeslerden numuneler değişik şartlarda tutularak keklerin yumuşayarak akıp akmadıklan mutlaka kontrol edilmelidir.
Keklerin değişik yolculuk şartlannda ne duruma geldiği mutlaka bildirilmelidir. Kek bölümüne kek yerleştirildikten sonra bu bölüm kafesin teli ile kapatılır.
Ana anlar çiftleştirme kutusundan özel ana an tutacakları ile veya temiz elle göğüs kısmından tutularak alınır ve sıkılmadan kafesin kek bölümünün aksi yönündeki delikten rahatça kafese girmesi sağlamr

IIL KAFESE REFAKATÇİ İŞÇİ ARILARIN KONULMASI

Her ana arının yanına yolculuk sırasında ana arıyı besleyecek refakatçi işçi anlar konulur. Bu refakatçi işçi anlar ana arının alındığı çiftleştirme kutusundan alınmalıdır. Yaklaşık 5 - 7 genç arı aynı ana arının tutulduğu gibi sırtlarından veya kanatlanndan tutularak kafese konulur.Anların konulduğu delik telle kapatılır. Tel zımbayla zımbalanır veya raptiyelenir.

NAKİL

Ana an kafesleri üst üste ve yan yana dizilerek bir arada nakledilir. Kafesler, nakil için anlann konulduğu delikler bir yöne, kek delikleri diğer yöne gelecek şekilde istiflenirler ve genelde sadece an konulan delikler yönü açık kalacak biçimde diğer yönler ambalaj malzemesi ile sarılarak bağlanırlar. Kafesler ambalaja mutlaka yatay pozisyonda yerleştirilmelidir.

Nakliye sırasında kafesler;

Güneşten korunmalı, Rüzgardan korunmalı, Soğuktan korunmalı, Sıcaktan korunmalı, Rutubetten korunmalı, Rahat oksijen alabilmelidir.
Ambalaj, kafesler yatay pozisyonda olacak şekilde nakil aracına yerleştirilmeli, Nakil sırasında mümkün olduğunca oda sıcaklığındaki yerler tercih edilmeli, Araçlann kaloriferi ve motor ısısı olan yerlerden sakınılmalı, Konaklamalarda ve geceleri oda sıcaklığında ve karanlık yerlerde bırakılmalı, Birkaç gün süren yolculuklarda konaklama sırasında kafesler ambalajlardan çıkanlarak teller üzerine çok küçük pamuk topakları konularak bunlara temiz su damlatılmalıdır.

V. ANA ARILARIN MUHAFAZASI
Ana an üretiminde ve üretim sonrasında zaman zaman ana anlann muhafazası söz konusu olmaktadır. Bazen üreticiler çiftleşmiş ve yumurta düzenini gördükleri ana arılan stoğa alarak muhafaza etmek gereğini duyarlar çünkü çiftleştirme kutulanna çiftleşecek yeni ana arıları ve ana gözlerini vereceklerdir.
Çiftleşmiş ve düzgün yumurtlayan ana arıların muhafaza edilmesinin bir başka nedeni de kullanma aşamasında ana anlann verileceği kolonilerin henüz hazır olmamasıdır.
Ana anlan uzun süre stoklamanm en emin ve güvendir yolu çiftleştirme kutulandır. Bu kutularda ana anlar çekirdek koloni ile birlikte yaz aylarında sürekli muhafaza edilebileceği gibi kışın dahi muhafaza edilebilirler. İNCİ çiftleştirme kutulannın ortaya çıkışındaki en önemli gereksinim bu idi. İNCİ çiftleştirme kutularında ana arılar istendiği kadar stoklanabilir.



Ana arılar çiftleştirme kutularının haricinde dünyada bilinen hiç bir metotla üç haftadan fazla muhafaza edilemezler. Başka yöntemlerle uzun süre muhafaza edilmeye kalkılan ana anlarda fizyolojik ve patolojik sorunlar çıkar ve ölürler.
İki haftalık bir sürede ana arılar güvenli olarak aşağıdaki metodlarla muhafaza edilebilirler.

Nakil kafeslerinde muhafaza

Ana anlar nakil kafeslerinde 10-20 işçi an ile birlikte daha uzun süre muhafaza edilebilirler. Bu durumda kafeste yeteri kadar kek olmalı ve kafes hacmi büyütülmüş olmalıdır. Bunun için iki standart nakil kafesi yanyana getirilip, ortadaki kenarlar kesilerek bir kafes yapılabilir. Ortam ısısının 30 - 34 °C olması halinde kafese zaman zaman su verilerek % 50 - 60 nisbi rutubette muhafaza edilmelidir. Bu yöntemle muhafaza bir haftayı geçmemelidir.

Banka kolonilerinde muhafaza

Bu yöntemin esası ana anlann bakıcı işçi ansız kafeslerde, koloni içinde muhafazasıdır. Kafesler besin alış verişinin kolay yapılabileceği seyrek dokulu telli olmalıdır. Çok kuvvetli koloninin yavrulu çerçeveleri ballığa çıkanlır ve ana an, ana an ızgarası ile kuluçkalıkta tutulur. Kafeslerin dizildiği çerçeveler ballığa, yavrulu çerçevelerin arasına konulur. Çok kuvvetli kolonilere ballığının da an ile tam dolu olması halinde 50 - 70 ana an kafesi konulabilir. Bu koloni sürekli beslenir. Bu yöntemle ana anlar üç haftayı geçmemek üzere muhafaza edilebilmektedirler. ( Şekil 44 )


Kolonide ana anlann bankalanması Tel aralıklan geniş, beslemenin tam yapılabildiği kafeslerle mümkündür.

ana arı üretim teknikleri

ANA ARI TEMEL YÜKSÜKLERİ
Larvalar aşılamakta saf bal mumundan yapılmış veya plastik ana arı gözleri kullanılabilir. Az sayıda ana arı gözüne ihtiyaç olduğu zaman çoğu kolonide doğal olan ana arı gözleri ile ihtiyaç olduğu zaman çoğu kolonide doğal olan ana rı gözleri ile ihtiyaç karşılanabilir. Ticari ana arı üreticileri ise ana arı gözlerini ya kendisi yapar veya satım alırlar. Ana arı gözleri tamamen saf bal mumumundan yapılmalıdır. Ana arı üretiminde ana arı gözü yapımı için çubuk kullanılır. Bu tahta veya çelikten olabilir.
Hazırlanan yüksükler yüksük taşıyıcı çıtalara standart boyutta bir çerçevenin karşılıklı yan çıtaları arasına geçirilmek üzere hazırlanır. Her birisinde 15-16 yüksük bulunan taşıyıcı çıtalardan 3-4 tanesi bir çerçeve içerisine geçilerek yüksük taşıyıcısı çerçeveler elde edilir.
Ana arı temel yüksüklerinin, plastikten yapılmış olanları satın alarak temin edileceği gibi arıcıların kendi çalışmalarıyla bal mumundan yapılmış olanların kolayca imal edilmesi mümkündür. Arıcı gerektiğinde ortalama ana arı hücresi çaopında (9.5 mm.) sert bir odundan yuvarlak hücre kaılbını hazırlayabilir. Bu kalıp ile yapılan ana arı temel yüksükleri 6-8 mm. derinliğinde ve sadece hücre başlangıcı durumundadır.
Ana arı temel yüksüklerinin yapımı çok önemlidir. Sadece temiz ve saf bal mumu kullanılmalıdır. Temiz bal mumu sağlıklı eski yavru büyütmede kullanılmış peteklerden elde edilebilir. Bal mumunun eritme ısısı onun bileşimini bozmayacak şekilde eridiği ısıda olmalıdır. Kalıp ucunun ısıtıldığı suya biraz bal ilave ederek hafif tatlı hale getirilmesinde yarar vardır. Önce suya daldırılan kalıp ucu sonra 6-8 mm. derinliğe bal mumuna daldırılır. Bu daldırma işlemi 5-6 kere tekrarlanarak (bal mumunun ısısına göre 2-3 kezde olabilir.) derinliği 6 mm. dolayındaki yüksük iyi bir şekilde teşekkül ettirilmiş olur. Sonra bal mumu soğuyunca kalıp ucundaki yüksük hafifçe tutulup çevrilerek kolayca çıkarılır.
Sonraki aşama temel yüksüklerinin yüksük taşıyıcı çatıya dizilmesidir. Bu çıta ağaçtan olup çerçevenin üst ve alt çıtaları oratasına 2-3 adet monte edilir. Çerçevenin ön ve arka çıtaları arasına iki uçtan birer çiviyle tutturularak çivilerin teşkil ettiği ekseni etrafında dönecek hale getirilir. BU yüksük taşıyıcı çıtalar üzerine 20x20 mm. boyutlarında 3-4 mm. kalınlığında çıtalardan kesilmiş hücre kaidesi olacak takozlar erimiş bal mumu ile yapıştırılır. Bu takozlar üzerine de yine erimiş bal mumu ile temel yüksükler dizilir. Hücre kaidesi takozlar, üzerinde geliştirilen ana arı hüresinin hücre taşıyıcı çıtadan kolayca çıkarılıp alınmasını sağlar.
AŞILAMA (LARVA TRANSFERİ)
Uygulamanın bu yeni aşaması, temel yüksüklere seçilen larvaların aşılanması ve transferidir. Larva transferi yapılmadan kısa bir süre önce hazırlanan çerçevenin bir geceliğine bir koloniye verilerek temel yüksüklerin temizlenip parlatılması sağlanabilir. Yüksüklerin yapımı sırasında yüksük kalıbının ıslatıldığı suya bir bal konulmasının önemi işte burda kendini gösterir. Suya konulan bal nedeniyle hafif tatlı olan temel yüksükler arılar tarafından daha çabuk temizlenerek parlatılır. Daha sonra bu temel yüksüklere küçük birer damla arı sütü veya %50 sulandırılmış önceki üretmlerden beklemiş arı sütü konularak esas larva transferi yapılır. Transfer edilen larvalar 4 gün önce damızlık kovana verilmiş ve ana arının yumurtlamış olduğu orjinal petekten alınır. Larva transferi paslanmaz petekten yapılmış uç kısmı 1.625 mm. genişliğinde olan küçük kaşıçıklar ile yapılır.
Peteğin bir yıl önce yavru büyütmede kullanılmış siyah peteklerden seçilmiş larvaların daha iyi görülmesini sağlar. Yine larva transferinde larvaların alınmasını kolaylaştırmak amacıyla petek gözü duvarları 1/3 yüksekliğinde kesilebilir. Larva transferi arı ilavesiz olarakta yapılır. ANcak bu durumda transferin çok hızlı yapılması ve hemen üretim kovanına verilmesi gerekir. İlave edilen arı sütünün ana arının kalitesini arttırmada önemli rolü vardır.
Ana arı gözlerine larva aşılama, hemen hemen heryerde yapılabilir. Bununla birlikte ısıtılmış ve nem oranı yüksek olan küçük özel bir odada yapılabilir. Oda ısısı aşılama sırasında 24-30 C arasında olmalı nem oranı ise %50-60 arasında tutulmalıdır. oda sıcaklığı ve nem oranı bir saat önce ayarlanmalıdır. Sıcaklık larvaların üşümemesi, nem ise kurumaması için gereklidir. Larvaların kurumasını önlemek için yaş havlu petekler üzerine örtülebilir. Aşılama için gözlerin iyi görülmesi için ışık gerekir. Florasan lamba bu iş için uygundur. Aşırı ısı vermeyen diğer lambalarda kullanılabilir. larva aşılama işlemi çok hızlı bir şekilde yapılmalı ve işlemi aşılama aleti adı verilen bir pens yardımı ile yapılmalıdır. Eğer geniş çaplı bir üretim yapılıyorsa aşılanmak üzere bekleyen peteklerdeki ve aşılama yapılmış yüksüklerdeki larvaların üşümemesini sağlamak için bir inkübatör bulunmalıdır.
ÇİFT AŞILAMA
Popüler çift aşılama metodu tek aşılama metodunun motive edilerek isimlendirildiği bir metottur. Çift aşılamanın nedeni larvaların taze ve larvalar için uygun kıvamlı arı sütü üzerine konulmasıdır. Şayet arı sütü istenilen bir kıvamda değil ise arılar bunu tamamen alarak taze arı sütü ile değiştirirler. Çift aşılamada birnci larva transferi doğru yaşlı larvalaer ile yapılarak üretim kovanına konulur. Ancak bu larvalar 24 saat sonra geliştirilen hücrelerden çıkarılır. Birinci transfer larvaların çıkarıldığı hücrelere tekrar 18-24 saat yaşlı larvalar transfer edilerek çift aşılama süreci tamamlanır.
Bir günlük yaşlı larvalar çok hassastır. Bu larvaların tranferinde çok dikkatli olunmalı ve çıkacak olan ana arının kusurlu olmaması için fiziksel zarar meydana gelmesi önlenmelidir.
Larvalar transferin herhangi bir aşamasında besinsiz kalırsa iyi gelişemezler bu nedenle çift aşılama metodu geliştirilmiştir.
ZIMBALAMA METODU
Avrupa'da populer olarak ortaya çıkan larva elde etme metoduna zımbalama metodu denilmiştir. Bu metoda uygun sert plastikten mamül bir aygıt geliştirilmiştir. Bu özel aletin petek gözlerinin tabanı sökülüp takılabilir niteliktedir. Ana arının bu alet üzerinde hapsedilmesi ve yumurtlaması için ana arı ızgarası bir kutu ile kapatılmıştır. Ana arı temel yüksüğü olarakda tabanı açık olan sert plastikten yüksükler kullanılır. aletten seçilen yumurta veya larvalar hücre tabanı ile çıkarılır ve yine bu hücre tabanının üzerinde olarak tabanı açık plastik ana arı temel yüksüklerini monte (zımba) edilir.
Bu metodun en avantajlı tarafı larva transferi aygıt yardımıyla kesinlikle zarar görmeden yapılmalıdır. İlaveten çok daha hassas olan yumurta transferini de kolayca ve emniyetli bir şekilde yapma şansına sahip bulunmaktadır. Yumurta veya larvaların transferini takiben ana arı temel yüksüklerini yüksük taşıyıcı çıtalara dizilir ve taşıyıcı çerçeve önceden hazırlanmış olan başlangıç kovanlarına verilir.
SMİTH YÖNTEMİ
Jay SMİTH tarafından geliştirilen Alley yönteminin geniş çapta ana arı üretimine olanak verecek şekilde geliştirilmiştir. Bu yöntemde ana arı ızgarası ile üç çerçevesi bölünmüş özel kovanlar kullanılır. Ana arı istenildiğinde üç çerçevelik bölüme kapatılır. Üç çerçeveden ortada olanı 24 cm. uzunluğunda ve 14 cm. genişliğnde temel petek parçası ortalayacak şekilde üst çıtaya yapıştırılır. Diğer çerçevelere aynı ölçüdeişlenmiş petekler yerleştirilir ve her üç çerçevede kalan boşluklar tahta ile kapatılır. Ana arı serbest bırakılır ve ortadaki çerçevede 1-1.5 yaşında larvalar oluşunca bu petek Alley yönteminde olduğu gibi çubuklara yapıştırılarak ana arısı alınmış güçlü kolonilere verilir.